بررسی آثارکوتاه مدت و بلندمدت نااطمینانی سرمایه گذاری های خصوصی و دولتی بر رشد اقتصادی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی- توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، گروه اقتصاد، دانشگاه رازی و پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی

2 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه رازی

چکیده

سرمایه‌گذاری، متغیر بسیار مهم در تقاضای کل جوامع و تعیین کننده رشد اقتصادی محسوب می‌شود. در یک نوع طبقه‌بندی، سرمایه‌گذاری شامل دو نوع سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی است که بر یکدیگر اثرگذار هستند. با این حال، موقعیت جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی در کشورهای در حال توسعه و بخصوص ایران، درجه بالایی از نااطمینانی‌های اقتصادی را به همراه دارد که بر متغیرهای اقتصادی و به ویژه سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی نیز بسیار تأثیر دارد و به تبع آن رشد اقتصادی را با اخلال مواجه می‌کند. از این رو، هدف مطالعه حاضر، بررسی آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت نااطمینانی سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و دولتی بر رشد اقتصادی در ایران در دوره 1399-1340 با استفاده از رویکرد ARDL بوده است. همچنین، داده‌های متغیرهای نااطمینانی سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و دولتی با استفاده از روش معادلات دیفرانسیل تصادفی بازگشت به میانگین واسیچک شبیه‌سازی شده‌اند. نتایج، نشان دهنده وجود رابطه بلندمدت بین متغیرهای مدل بوده است. از طرفی، ضریب تصحیح خطا در الگوی ECM نیز بیانگر آن است که در هر دوره، حدود 56 درصد از عدم تعادل‌‌ها اصلاح شده و الگو به سمت مقدار تعادلی بلندمدت همگرا می‌شود. علاوه براین، نتایج برآورد مدل بلندمدت بیانگر آن است که متغیرهای نسبت نااطمینانی سرمایه‌گذاری خصوصی به رشد اقتصادی، نسبت نااطمینانی سرمایه‌گذاری عمومی به رشد اقتصادی، نرخ رشد جمعیت فعال، نرخ تورم، نرخ رشد صادرات غیرنفتی دارای رابطه منفی و معنی‌داری با متغیر وابسته نرخ رشد اقتصادی هستند؛ درحالیکه متغیر نرخ رشد درآمد نفتی دارای رابطه مثبت و معنی‌داری با متغیر وابسته نرخ رشد اقتصادی است. همچنین، متغیر جنگ تحمیلی نیز رابطه منفی و معنی‌داری با متغیر رشد اقتصادی داشته است.

کلیدواژه‌ها


اکبریان، رضا؛ قائدی، علی. (1390). «سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی و بررسی تأثیر آن بر رشد اقتصادی». پژوهش‌های رشد و توسعۀ اقتصادی، (3)1، 11-48. https://www.sid.ir/paper/192315/fa
امامی، کریم؛ احمدی، لیلا. (1390). «تأثیر نااطمینانی مخارج جاری و عمرانی دولت بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در اقتصاد ایران». مدل‌سازی اقتصادی،‌ (16)4، 41-56. https://eco.firuzkuh.iau.ir/article_555501.html
امیرنژاد، حمید؛ مردانشاهی، محمدمهدی؛ اسدپور کردی، مریم. (1394). «بررسی اثر ارزش‌افزوده و سرمایه‌گذاری بر اشتغال بخش کشاورزی». کارآفرینی و کشاورزی، 3، 27-34. https://jea.sanru.ac.ir/article-1-83-fa.pdf
داده‌های سری زمانی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1399-1340). https://tsd.cbi.ir/Display/Content.aspx
بهنامیان، مهدی؛ شجاعی، عبدالناصر؛ حاجی، غلامعلی. (1399). «بررسی عوامل مؤثر بر رشد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ایران». نظریه‌های کاربردی در اقتصاد، 4، 57-84. 22034/ECOJ.2021.12286
تفضلی، فریدون. (1402). تاریخ عقاید اقتصادی. تهران: نشر نی. https://nashreney.com/product/
حاجی، غلامعلی؛ عسگری، مینا. (1390). «اثر سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی بر رشد اقتصادی در ایران». اقتصاد کاربردی، 5، 99-121. 1001.1.22516212.1390.2.0.17.6
رحمانی، تیمور. (1380). اقتصاد کلان (جلد دوم). تهران: انتشارات برادران. http://ketabshop.ir/
صفرزاده، اسماعیل. (1400). «ارتباط بین سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی در ایران (تحلیل تأثیرات پس‌رانی و پیش‌رانی)». مدل‌سازی اقتصادی، 53، 125-149. 30495/ECO.2021.1934015.2541
طهماسبی، فرامرز؛ تیموری، یونس. (1401). «بررسی تغییر سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها در واکنش به تغییر رشد اقتصادی». پژوهش‌های برنامه و توسعه، 12، 51-79. 2023.355076.1255/10.22034
طیبی، سید کمیل؛ خوش‌اخلاق، رحمان؛ فراهانی، مریم. (1392). «الگوسازی نااطمینانی در قیمت نفت ایران با استفاده از فرایند تصادفی برگشت به میانگین». اقتصاد انرژی ایران، 9، 175-195. https://www.sid.ir/paper/244890/fa
عاشوری، حسن. (1386). «سرمایه‌گذاری، ریسک و بازده». مدیریت، 121 و 122، 59-62. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/114777/
فلاحتی، علی؛ محنت‌فر، یوسف؛ سپهبان قره‌بابا، اصغر. (1397). «رابطۀ افزایش سرمایه‌گذاری بخش دولتی و خصوصی با رشد اقتصادی در ایران». سیاست‌های راهبردی و کلان، 3، 457-477. 32598/JMSP.6.3.456
قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی. (1380). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/133816    
قانون رفع موانع تولید و ارتقای نظام مالی کشور. (1394). https://qavanin.ir/Law/TreeText/248208
قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار. (1390). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/810363
قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعۀ کشور. (1396). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014070
قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی. (1386-1399). https://qavanin.ir/Law/Attribute/37455
قانون برنامۀ ششم توسعه. (1396). https://dotic.ir/news/364
کرمی اردالی، مصطفی؛ مرزبان، حسین؛ صمدی، علی‌حسین؛ ناظمی، امین. (1401). «نقش صندوق‌های سرمایه‌گذاری در رشد اقتصادی ایران». پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعۀ پایدار)، 2، 67-90. 1001.1.17356768.1402.23.2.3.7
گرشاسبی، علیرضا، رهنمون پیروج، طیبه. (1400). خلاصۀ گزارش بررسی اهم تحریم‌ها علیه ایران با تأکید بر دورۀ پسابرجام (1397-99). مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی. /https://itsr.ir/Post/50632
گزارش‌های پایش امنیت سرمایه‌گذاری مرکز پژوهش‌های مجلس. (1401-1395).
https://rc.majlis.ir/fa/report?tag=%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%20%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%20%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C&tag_lang=fa
مجد‌زادۀ طباطبایی، شراره، طاهری‌فرد، احسان. (1382). «تأثیر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولتی بر رشد اقتصادی». مجلۀ دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، 15(3)، 97-116. https://ecc.isc.ac/showJournal/399/1831/18309
نعمتی، میلاد؛ جبل‌عاملی، فرخنده. (1402). «مؤلفه‌های مؤثر بر رابطة سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و رشد اقتصادی در نه کشور عضو اوپک». مطالعات کشورها، (3)1، 407-425. 22059/JCOUNTST.2023.360023.1036
Abduvaliev, M. (2023). “The Impact of Investments on Economic Growth: Evidence from Tajikistan”. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper, No. 116635. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/116635/1/MPRA_paper_116635.pdf
Afonso, A. S. & Aubyn, M. (2019). “Economic Growth, Public, and Private Investment Returns in 17 OECD Economies”. Portuguese Economic Journal, 18, 47–65. https://doi.org/10.1007/s10258-018-0143-7
Ai-jun, Guo, Ahmed, Sayed Farrukh, Mohsin, A.K.M., Zahidul Islam, K.M., & Abid Hossain, Syed Far. (2023). Relationship between greenfield investment and economic growth: Evidence from Bangladesh. Heliyon, 9. 1016/j.heliyon.2023.e17547
Ajevskis, V. (2007). “Inflation and Inflation Uncertainty in Latvia”. Working Papers. No. 2007/04. https://www.bank.lv/public_files/images/img_lb/izdevumi/english/citas/WP_4-2007-Ajevskis.pdf
Akbarian, R. & Ghaedi, A. (2011). “Investing in Economic Infrastructure and Examining its Impact on Economic Growth”. Economic Growth and Development Research Quarterly, 1(3), 11-48 (In Persian). https://www.sid.ir/paper/192315/fa
Amirnezhad, H.; Mardanshahi, M. & Asadpoor Kordi, M. (2015). “Investigating the Effect of Added Value and Investment on Agricultural Sector Employment”. Entrepreneurship and agriculture, 3, 27-34. (In Persian). https://jea.sanru.ac.ir/article-1-83-fa.pdf
Ari, I. & Koc, M. (2020). “Economic Growth, Public and Private Investment: A Comparative Study of China and the United States”. Sustainability, MDPI, Open Access Journal, 12(6), 1-19. https://doi.org/10.3390/su12062243
Aschauer, D. A. (1989). “Does Public Capital Crowd Out Private Capital?” Journal of Monetary Economics, 24(2), 171-188. https://doi.org/10.1016/0304-3932(89)90002-0
Ashoori, H. (2007). “Investment, Risk and Return”. Management, 121-122, 59-62 (In Persian). https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/114777/
Barro, R. J. (1990). “Government Spending in a Simple Model of Endogenous Growth”. Journal of Political Economy, 98(5), 103–125. 1086/261726
Barro, R. J. (1998). Human Capital and Growth in Cross – Country Regressions. Harvard University. https://www.government.se/contentassets/8e643e6e816841cf8b619be7d4dd3baa/robert-j.-barro-human-capital-and-growth-in-cross-country-regression
Barro, R. J. & Sala-I-Martin, X. (1992). “Public Finance in Models of Economic Growth. The Review of Economic Studies, 59(4), 645-661. https://doi.org/10.2307/2297991
R. J. & Sala-I-Martin., X. (1995). Economic Growth. MC Graw Hill. http://piketty.pse.ens.fr/files/BarroSalaIMartin2004Chap1-2.pdf
Behnamian, M.; Shojaee, A. & Haji, Gh. A. (2021). “Investigating Factors Affecting the Growth of Private Sector Investment in Iran”. Quarterly Journal of Applied Theories in Economics, 4, 57-84 (In Persian). 22034/ECOJ.2021.12286
Emami, K. & Ahmadi, L. (2011). “Uncertainty of Current and Construction Expenditures of the Government on Private Sector Investment in Iran's Economy”. Economic Modeling Quarterly, 4(16), 41-56 (In Persian). https://eco.firuzkuh.iau.ir/article_555501.html
Falahati, A.; Mehnatfar, Y. & Sepahban Gharebaba, A. (2018). “The Relationship between Increasing Public and Private Sector Investment and Economic Growth in Iran”. Strategic and Macro Policy Quarterly, 3, 457-477 (In Persian). 32598/JMSP.6.3.456
Fatima, A. & Waheed, A. (2011). “Effects of Macroeconomic Uncertainty on Investment and Economic Growth: Evidence from Pakistan”. Transition Studies Review, 18, 112-123 (In Persian). https://doi.org/10.1007/s11300-011-0188-0
Foreign Investment Promotion and Protection Act. (2002) (In Persian). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/133816
Fosu, A.; Getachew, Y. & Ziesemer, T. (2015). “Optimal Public Investment, Growth, and Consumption, Evidence from African Countries”. Macroeconomic Dynamics, 20(8), 1957–1986. https://doi.org/10.1017/S1365100515000206
Futagami, K.; Morita, Y. & Shibata, A. (1993). Dynamic Analysis of an Endogenous Growth Model with Public Capital”. The Scandinavian Journal of Economics, 95(4), 607-625. https://doi.org/10.2307/3440914
Garshasbi, A. & Rahnemoon Piruj, T. (2021). Summary of the Review Report on the Major Sanctions against Iran with an Emphasis on the Post JCPOA Period (1397-1999). Institute for trade Studies and Research (In Persian). https://itsr.ir/Post/50632/
Glomm, G. & Ravikumar, B. (1994). “Public Investment in Infrastructure in a Simple Growth Model”. Journal of Economic Dynamics and Control, 18(6), 1173-1187. https://doi.org/10.1016/0165-1889(94)90052-3
Güney, P. Ö. (2020). “Macroeconomic Uncertainty and Investment Relationship for Turkey”. Economic Journal of Emerging Markets, 12(2), 151-166. https://doi.org/10.20885/ejem
Haji, Gh. A. & Asgari, M. (2011). “The Effect of Private and Government Investment on Economic Growth in Iran”. Applied Economics Quarterly. 5, 99-121 (In Persian). 1001.1.22516212.1390.2.0.17.6
Investment security monitoring reports of Majlis Research Center. (2017-2023) (In Persian). https://rc.majlis.ir/fa/report?tag=%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%20%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%20%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C&tag_lang=fa
˗ Karami Ardali, M.; Marzban, H.; Samadi, A. H. & Nazemi, A. (2022). “The Role of Investment Funds in Iran's Economic Growth”. Scientific Journal of the Economic Research (Sustainable Growth and Development), 2, 67-90. (In Persian). 20.1001.1.17356768.1402.23.2.3.7
Khan, M.; Reinhrt, S. & Carmen, M. (1990). “Private Investment and Economic Growth in Developing Countries”. World Development, 18(1), 19-27. https://doi.org/10.1016/0305-750X(90)90100-C
Law for continuous improvement of the business environment. (2012) (In Persian). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/810363
Law for Permanent rules of Development Plans Act of the country. (2017) (In Persian). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014070
Law for removing barriers to competitive production and improving the national financial system. (2015) (In Persian). https://qavanin.ir/Law/TreeText/248208
Law of the Sixth Development Plan. (2017) (In Persian). https://dotic.ir/news/364
Law on Implementation of General Policies of principle 44 of the Constitution. (2007-2020) (In Persian). https://qavanin.ir/Law/Attribute/37455
Lucas, E. (1988). “On the Mechanics of Economic Development”. Journal of Monetary Economics, 22(1), 3-42. https://people.bu.edu/chamley/HSFref/Lucas-citiesJME88.pdf
Majdzadeh Tabatabaee, Sh. & Taherifard, A. (2003). “The Effect of Private and Public Sector Investment on Economic Growth”. Journal of Isfahan University Faculty of Administrative Sciences and Economics (In Persian). https://search.ricest.ac.ir/dl/search/defaultta.aspx?DTC=8&DC=161967
Makuyana, G.; Odhiambo, & Nicholas M. (2019). “Public and Private Investment and Economic Growth in Malawi: an ARDL-bounds Testing Approach”. Economic Research Ekonomska Istrazivanja, 32(1), 673-689. https://doi.org/10.1080/1331677X.2019.1578677
Miyamoto, H.; Baum, A.; Gueorguiev, N.; Honda, J. & Walker, S. (2020). “Growth impact of public investment and the role of infrastructure governance”. International Monetary Fund, Washington DC. https://www.elibrary.imf.org/display/book/9781513511818/ch002.xml
Nemati, M. & JabalAmeli, F. (2023). “Components affecting the relationship between foreign direct investment and economic growth in nine OPEC member countries”. Scientific Research Journal of Countries Studies, (3) 1, 407-425 (In Persian). 22059/JCOUNTST.2023.360023.1036
Otani, I. & Villanueva, D. (1989). “Theoretical Aspects of Growth in Developing Countries: External Debt Dynamics and the Role of Human Capital”. lMF Staff Papers, 36(2), 342-307. https://www.elibrary.imf.org/configurable/content/journals$002f024$002f1989$002f002$002farticle-A002-en.xml?t:ac=journals%24002f024%24002f1989%24002f002% 24002 farticle-A002-en.xml
Rahmani, T. (2001). Macroeconomics (vol. 2). Tehtan: Brothers Publications (In Persian). http://ketabshop.ir/
Romer, P. M. (1986). “Increasing Returns and Long-Run Growth”. The Journal of Political Economy, 94(5), 1002-1037. https://www.jstor.org/stable/1833190
Safarzadeh, Esmaeil. (2021). “The Relationship between Public and Private Investment in Iran (Analysis of Propeller and Repellent Effects)”. Scientific Quarterly Journal of Economic Modeling, 53, 125-149 (In Persian). 30495/ECO.2021.1934015.2541
Solow, R. M. (1956). “A Contribution to Theory of Economic Growth”. The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-94. https://doi.org/10.2307/1884513
Swan, T. W. (1956). “Economic Growth and Capital Accumulation”. Econnomic Record, 32(2), 334-361. https://doi.org/10.1111/j.1475-4932.1956.tb00434.x
Tafazoli, F. (2023). History of Economic Opinion. Tehran: Ney Publication (In Persian). https://nashreney.com/product/
˗ Tahmasebi, F. & Teimuri, Y. (2022). “Examining the assets investment change in response to the economic growth change”. Program and Development Research Quarterly, 12, 51-79 (In Persian). pbr.2023.355076.1255/10.22034
Tayebi, S. K.;, KhoshAkhlagh, R. & Farahani, M. (2013). “Uncertainty Modeling in Iranian Oil Price Using Stochastic Mean Reversion Process”. Iranian Energy Economy Quarterly, 9, 175-195 (In Persian). https://www.sid.ir/paper/244890/fa
Time series data of the Central Bank of the Islamic Republic of Iran. (1961-2020) (In Persian). https://tsd.cbi.ir/Display/Content.aspx
Turnovsky, S. J. (1997). “Fiscal policy in a growing economy with public capital”. Macroeconomic Dynamics, 1(3), 615-639. https://ideas.repec.org/a/cup/macdyn/v1y1997i03p615-639_00.html
Vasicek, O. (1977). “An Equilibrium Characterization of the Term Structure”. Journal of Financial Economics, 5(2), 177–188. CiteSeerX 1.1.164.447. doi:10.1016/0304-405X(77)90016 -2. https://doi.org/10.1016/0304-405X(77)90016-2