نقش حکمرانی خوب در اثرگذاری وابستگی اقتصادی به نفت و تغییرات اقلیمی بر شادمانی در ایران (رویکرد QARDL)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته اقتصاد نفت و گاز- حقوق و قراردادهای نفت و گاز، گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

شادمانی پدیده‌ای روانشناختی و در عین حال مادی است که به افزایش بهره‌وری اقتصادی انسان‌‌ها می‌انجامد. تصور می‌شود کشورهای نفتی دارای رشد اقتصادی بالاتر و مردمان شادتری هستند، اما در برخی از این کشورها رشد‌اقتصادی پایین‌تر و شادمانی کمتر است. تخریب محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی که به دلایلی همچون مصرف سوخت‌های فسیلی ایجاد شده نیز بر شادمانی اثرگذار هستند. دراین بین دولت‌ها از طریق نحوه حکمرانی می‌توانند در ارتباط بین وابستگی به نفت و تغییرات اقلیمی بر شادمانی اثرگذار باشند. هدف مقاله حاضر تحلیل نقش حکمرانی ‌خوب در اثرگذاری وابستگی اقتصادی به نفت و تغییرات اقلیمی بر شادمانی در ایران در دوره 1402-1384 است. بدین منظور از روش QARDL استفاده شد. نتایج نشان داد که در کوتاه‌مدت وابستگی به نفت و رشد‌اقتصادی در کوانتایل بالا اثر مثبت، تغییرات اقلیمی در هر سه کوانتایل اثر منفی، حکمرانی ‌خوب در هر سه کوانتایل اثر مثبت بر شادی داشته‌اند. در بلندمدت وابستگی به نفت و تغییرات اقلیمی در کوانتایل پایین و بالا اثر منفی و حکمرانی ‌خوب و رشد اقتصادی در هر سه کوانتایل اثر مثبت بر شادی داشته‌اند. محاسبه اثر نهایی وابستگی به نفت بر شادی در بلندمدت حاکی از حدآستانه‌ای برابر با 07/0- در کوانتایل پایین و 66/0- در کوانتایل بالاست، به‌طوریکه بهبود حکمرانی قبل (بعد) از حدآستانه به بزرگتر (کوچکتر) شدن اثر منفی رانت‌ نفت بر شادی منجر می‌شود. اثر نهایی تغییرات اقلیمی بر شادی نیز حاکی از وجود حدآستانه‌ای برابر با 17/0- در کوانتایل پایین و 19/0- در کوانتایل بالاست، به‌طوریکه بهبود حکمرانی قبل (بعد) از حدآستانه به بزرگتر (کوچکتر) شدن اثر منفی تغییرات اقلیمی بر شادی منجر می‌شود. بر‌ اساس آزمون والد در کوتاه‌مدت وابستگی به نفت، حکمرانی و تغییرات اقلیمی اثر متقارن، و رشد‌اقتصادی و حکمرانی اثر نامتقارن و در بلندمدت رشد‌‌اقتصادی اثر نامتقارن و وابستگی به نفت، تغییرات اقلیمی و حکمرانی اثر متقارن بر شادی داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

بالونژاد نوری، روزبه؛ فرهنگ، امیرعلی. (1400). «اثر شمول مالی بر کارایی و پایداری مالی: کاربردی از رویکرد شاخص‌سازی چند بعدی»؛ اقتصاد و تجارت نوین، 16(2)، 59-83. https://www.sid.ir/paper/1152189/fa
بهرامی‌نیا، ابراهیم؛ نورانی‌آزاد، سمانه؛ ایزدی، سید حسین؛ شمس‌اللهی، رضا. (1403). «تأثیر آستانه‌ای توسعۀ مالی بر انتشار گاز دی‌اکسیدکربن با تأکید بر نقش حکمرانی خوب»؛ پژوهش‌نامۀ اقتصاد انرژی ایران، 13(49)، 11-42. https://doi.org/10.22054/jiee.2024.75003.2026
بیات بقائی، فرود؛ سیفی‌پور، رؤیا؛ محمدی، تیمور؛ محرابیان، آزاده. (1400). «بررسی نقش کیفیت نهادی در رابطۀ وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی در ایران: رهیافت فیلتر کالمن»؛ مدل‌سازی اقتصادسنجی، 6(3)، 123-149. https://doi.org/10.22075/jem.2021.23863.1616
تن‌قطاری، حسنا. (1401). ارزیابی اثر حکمرانی خوب بر عملکرد تغییرات اقلیمی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه کردستان.
حسابی، حدیث. (1394). بررسی تأثیر کیفیت محیط‌زیست بر شادمانی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی. https://elmnet.ir/doc/10911987-1661
حسابی، حدیث؛ خورسندی، مرتضی؛ عباسی‌نژاد، حسین؛ دهقان شورکند، حسن. (1397). «اثر عملکرد محیط‌زیست بر شادمانی: تحلیل بین کشوری»؛ مدل‌سازی اقتصادی، 12(2)، 49-72. https://sanad.iau.ir/fa/Article/995478?FullText=FullText
دادگر، یداله؛ ایزدخواستی، حجت؛ سیدی، سید محمد. (1400). «تأثیر کیفیت حکمرانی خوب و درآمد بر شادی در کشورهای منتخب»؛ تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، ۱۲(۴۴)، ۴۵-۸۴. http://dx.doi.org/10.52547/jemr.12.44.45
دامن‌باغ، صفیه؛ سجادیان، ناهید. (1402). «تحلیل اثرگذاری محیط طبیعی و زیست‌بوم بر احساس نشاط شهروندان (مطالعۀ موردی: محلات منتخب شهر رودکناری اهواز)»؛ مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 4(2)، 15-44. https://doi.org/10.22124/gscaj.2023.22859.1190
زمان‌زاده، حمید؛ الحسینی، صادق. (1391). اقتصاد ایران در تنگنای توسعه، تهران: نشر مرکز.
صداقت کالمرزی، هانیه؛ فتاحی، شهرام؛ سهیلی، کیومرث. (1400). «بررسی اثرات متقابل رشد اقتصادی و شادمانی در چارچوب فرضیۀ نفرین منابع و معمای استرلین: رویکرد پانل معادلات همزمان پویا»؛ پژوهش‌های رشد و توسعۀ اقتصادی، 12(45)، 31-42. https://doi.org/10.30473/egdr.2020.53527.5860
شایگانی، بیتا؛ اقبالی، علیرضا و زرینی، ابراهیم. (1402). شناسایی عوامل موثر بر سیکل­های تجاری در اقتصاد ایران: رویکرد رگرسیون کوانتایل. اقتصاد باثبات، 4(2(پیاپی 11)): 145-112. https://doi.org/10.22111/sedj.2023.45866.1355
صداقت کالمرزی، هانیه، فتاحی، شهرام، سهیلی، کیومرث. (1399). «رانت نفت: شادمانی‌آفرین یا محنت‌بار؟»؛ مدل‌سازی اقتصادسنجی، 5(4)، 9-31. https://doi.org/10.22075/jem.2021.21897.1526
فرجی دیزجی، سجاد؛ ضیغمی دهاقانی، فاطمه؛ صادقی، حسین. (1402). «اثرات رانت منابع طبیعی و حکمرانی خوب بر شادکامی در کشورهای منتخب (رویکرد گشتاور تعمیم‌یافته)»؛ اقتصاد مقداری، 20(2)، 1-31. https://doi.org/10.22055/jqe.2020.31073.2146
کریمی‌‌پور، یدالله. (1390). اکولوژی سیاسی، تهران: نشر انتخاب.
محمدزاده، یوسف؛ قهرمانی، هادی. (1396). «نقش حکمرانی خوب و اندازۀ دولت بر روی عملکرد محیط‌زیست در کشورهای منتخب جهان»؛ محیط‌شناسی، 43(3)، 477-496. https://doi.org/10.22059/jes.2017.209037.1007248
منصف، عبدالعلی؛ معلمی، مژگان؛ بیابانی، جهانگیر؛ نجاتی، مهدی؛ طاهری‌زاده اناری‌پور، جواد. (1398). «بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر شادمانی در کشورهای منتخب: رهیافت رگرسیون آستانه‌ای پانل»؛ پژوهش‌های رشد و توسعۀ اقتصادی، 9(36)، 15-34. https://doi.org/10.30473/egdr.2019.43005.4976
 
References
Ali, S.; Murshed, S. M. & Papyrakis, E. (2020). “Happiness and the resource curse”. Journal of Happiness Studies, 21(2), 437-464. https://doi.org/10.1007/s10902-019-00080-3
Apergis, N. & Payne, J. E. (2014). “The oil curse, institutional quality, and growth in MENA countries: Evidence from time-varying cointegration”. Energy Economics, 46, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2014.08.026
Arezki, R. & Brückner, M. (2011). “Oil rents, corruption, and state stability: Evidence from panel data regressions”. European Economic Review, 55(7), 955-963. https://doi.org/10.1016/j.euroecorev.2011.03.004
Argyle, M. (2013). The psychology of happiness. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315812212
Arshed, N.; Arif, A.; Abbas, R. Z. & Hameed, K. (2021). “Comparing quality of institutions with happiness of Asian people”. Estudios de Economía Aplicada, 39(2), 12. https://doi.org/10.25115/eea.v39i2.3431
Astor, M. (2018). “Want to be happy? Try moving to Finland”. The New York Times. https://www.nytimes.com/2018/03/14/world/europe/worlds-happiest-countries.html
Bahraminia, E.; Norani Azad, S.; Izadi, S. H. & Shamsolahi, R. (2024). “Threshold Effect of Financial Development on Carbon Dioxide Emission: Emphasis on the Role of Good Governance”. Iranian Energy Economics, 13(49), 11-42. [In Persian]. https://doi.org/10.22054/jiee.2024.75003.2026
Balounejad Nouri, R. & Farhang, A. A. (2022). “The Effect of Financial Inclusion on Financial Efficiency and sustainability: an Application of Multidimensional Indexing Approach”. Journal of New Economy and Commerce, 16(2), 57-83. [In Persian]. https://www.sid.ir/paper/1152189/en
Bayat Baghaee, F.; Seifipour, R.; Mohammadi, T. & Mehrabian, A. (2021). “Investigating the role of institutional quality in relation to the abundance of natural resources on economic growth in Iran: Kalman filter approach”. Journal of Econometric Modelling, 6(3), 123-149. [In Persian]. https://doi.org/10.22075/jem.2021.23863.1616
Bjorvatn, K.; Farzanegan, M. R. & Schneider, F. (2012). “Resource curse and power balance: Evidence from oil-rich countries”. World Development, 40(7), 1308-1316. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2012.03.003
Carabelli, A. M. & Cedrini, M. A. (2011). “The economic problem of happiness: Keynes on happiness and economics”. Forum for Social Economics, 40(3), 335-359. https://doi.org/10.1007/s12143-010-9085-2
Dadgar, Y.; Eizadkhsti, H. & Seyedi, S. M. (2021). “Impact of Good Governance Quality and Income upon Happiness in Selected Countries”. Journal of Economic Modeling Research, 12(44), 45-84. [In Persian]. http://dx.doi.org/10.52547/jemr.12.44.45
Damanbagh, S. & Sajjadian, N. (2023). “Analysis of the Impact of Natural Environment and Ecosystem on Citizens' Sense of Happiness (Case Study: Selected Neighborhoods in the City of Rudkhanari, Ahvaz)”. Geographical Studies of Coastal Areas Journal, 4(2), 15-44. [In Persian]. https://doi.org/10.22124/gscaj.2023.22859.1190
Easterlin, R. A. (1995). “Will raising the incomes of all increase the happiness of all?” Journal of Economic Behavior & Organization, 27(1), 35-47. https://doi.org/10.1016/0167-2681(95)00003-B
Easterlin, R. A. (2005). “Building a better theory of well-being”. In L. Bruni & P. L. Porta (Eds.), Economics and happiness: Framing the analysis (pp. 29-64). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/0199286280.003.0002
Eddington, N. & Shuman, R. (2004). “Subjective well-being”. The Journal of Personality & Social Psychology, 34(8), 41-57. https://www.texcpe.com/pdf/fl/2019/FLSWB.pdf
Elmassah, S. & Hassanein, E. A. (2022). “Can the Resource Curse for Well-Being Be Morphed into a Blessing? Investigating the Moderating Role of Environmental Quality, Governance, and Human Capital”. Sustainability, 14(22), 15053. https://doi.org/10.3390/su142215053
Esty, D. C. & Porter, M. E. (2005). “National environmental performance: an empirical analysis of policy results and determinants”. Environment and Development Economics, 10(4), 391-434. https://doi.org/10.1017/S1355770X05002275
Faraji Dizaji, S.; Zeighami Dehaghani, F. & Sadeghi, H. (2023). “The effects of Natural Resources Rents and Good Governance on Happiness in Selected Countries: A Generalized Method of Moments approach”. Quarterly Journal of Quantitative Economics, 20(2), 1-31. [In Persian]. https://doi.org/10.22055/jqe.2020.31073.2146
Field, C. B. & Barros, V. R. (Eds.). (2014). Climate change 2014–Impacts, adaptation and vulnerability: Regional aspects. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781107415386
Frey, B. & Stutzer, A. (2002). “What Can Economists Learn from Happiness Research?” Journal of Economic Literature, 40(2), 402-435. https://doi.org/10.1257/002205102320161320
Graham, C. (2011). The pursuit of happiness: An economy of well-being. Brookings Institution Press. https://muse.jhu.edu/book/29054/
Hailu, D. & Kipgen, C. (2017). “The extractives dependence index (EDI)”. Resources Policy, 51, 251-264. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2017.01.004
Helliwell, J. F.; Huang, H.; Wang, S. & Norton, M. (2020). “Social environments for world happiness”. In J. F. Helliwell, R. Layard, J. D. Sachs, & J.-E. De Neve (Eds.), World Happiness Report 2020 (pp. 13-45). Sustainable Development Solutions Network. https://www.researchgate.net/publication/350511724_Social_Environments_for_World_Happiness
Hesabi, H. (2015). Investigating the Impact of Environmental Quality on Happiness, Master's Thesis, Allameh Tabataba'i University. [In Persian] https://elmnet.ir/doc/10911987-1661
Hesabi, H.; Khorsandi, M.; Abbasinejad, H. & Dehghan Shourkand, H. (2018). “The Effect of Environmental Performance on Happiness: A Cross-country Analysis Subject Areas: Labor and Demographic Economics”. Economic Modeling, 42(12), 49-72. [In Persian]. https://sanad.iau.ir/en/Article/995478?FullText=FullText
Hu, Y. & Xiao, D. (2007). “The threshold of economic growth and the natural resource curse”. Management World, 4, 15–23. https://doi.org/10.1016/j.resenv.2021.100018
Karimipour, Y. (2011). Political Ecology, Tehran: Entekhab Pub. [In Persian].
Knabe, A. & Rätzel, S. (2010). “Income, happiness, and the disutility of labour”. Economics Letters, 107(1), 77-79. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2009.12.032
Koenker, R. & Hallock, K. F. (2001). “Quantile Regression”. Journal of Economic Perspectives, 15(4), 143–156. http://dx.doi.org/10.1257/jep.15.4.143
Lashitew, A. A. & Werker, E. (2020). “Do natural resources help or hinder development? Resource abundance, dependence, and the role of institutions”. Resource and Energy Economics, 61, 101183. https://doi.org/10.1016/j.reseneeco.2020.101183
Liu, Y., Lin, B., & Xu, B. (2021). Modeling the impact of energy abundance on economic growth and CO2 emissions by quantile regression: Evidence from China. Energy, 227, 120416. https://doi.org/10.1016/j.energy.2021.120416
Mejía Acosta, A. (2013). The impact and effectiveness of accountability and transparency initiatives: The governance of natural resources. Development Policy Review, 31, s89-s105.  https://doi.org/10.1111/dpr.12021
Mignamissi, D. & Kuete, Y. F. M. (2021). “Resource rents and happiness on a global perspective: The resource curse revisited”. Resources Policy, 71, 101994. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2021.101994
Mohamadzade, Y. & Ghahremani, H. (2017). “Good governance role and size of government on environmental performance in selected countries”. Journal of Environmental Studies, 43(3), 477-496. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/jes.2017.209037.1007248
Nademi, Y. (2018). “The Resource Curse and Income Inequality in Iran”. Quality & Quantity, 52(3), 1159-1172. https://doi.org/10.1007/s11135-017-0510-y
Ogundiya, I.S. (2010). “Democracy and Good Governance: Nigeria’s Dilemma”. African Journal of Political Science and International Relations, 4(6), 201-208. https://www.ijsshr.com/journal/index.php/IJSSHR/article/view/479
Ouweneel, P. (2002). “Social Security and Well-Being of the Unemployed in 42 Nations”. Journal of Happiness Studies, 3(2), 167-192. https://doi.org/10.1023/A:1019619324661
Ruprah, I. J. & Luengas, P. (2011). “Monetary policy and happiness: Preferences over inflation and unemployment in Latin America”. The Journal of Socio-Economics, 40(1), 59-66. https://doi.org/10.1016/j.socec.2010.08.001
Sedaghat Kalmarzi, H.; Fatahi, S. & Sohaili, K. (2021). “Investigating the Interaction Effects of Economic Growth and Happiness in Framework of the Resource Curse Hypothesis and Easterlin Paradox: Dynamic Simultaneous Equations Panel Approach”. Economic Growth and Development Research, 12(45), 42-31. [In Persian]. https://doi.org/10.30473/egdr.2020.53527.5860
Sedaghat Kalmarzi, H.; Fattahi, S. & Sohaili, K. (2020). “Oil Rent: Joyful or Calamitous?” Journal of Econometric Modelling, 5(4), 9-31. [In Persian]. https://doi.org/10.22075/jem.2021.21897.1526
Shaygani, B. , Eghbali, A. and Zarrini, E. (2023). Identifying factors affecting business cycles in Iran's economy: quantile regression approach. Stable Economy Journal, 4(2), 112-145. doi: 10.22111/sedj.2023.45866.1355 [In Persian].
Sinha, A. & Sengupta, T. (2019). “Impact of natural resource rents on human development: What is the role of globalization in Asia Pacific countries?” Resources Policy, 63, 101413. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2019.101413
Slesman, L. (2024). Oil dependency and happiness in net oil-exporting countries: is it a curse or blessing?. Middle East Development Journal, 16(1), 1-26. DOI:10.1080/17938120.2023.2275484
Slesman, L. (2022). “The elusive curse of natural resources on happiness”. Resources Policy, 79, 103112. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.103112
Tanghatari, H. (2022). Evaluation of the Effect of Good Governance on Climate Change Performance, Master's Thesis, University of Kurdistan. [In Persian].
Udeagha, M. C., & Muchapondwa, E. (2022). Investigating the moderating role of economic policy uncertainty in environmental Kuznets curve for South Africa: Evidence from the novel dynamic ARDL simulations approach. Environmental Science and Pollution Research, 29(51), 77199-77237. DOI:10.1007/s11356-022-21107-y
Van Praag, B. M. S. & Ferrer-i-Carbonell, A. (2004). Happiness quantified: A satisfaction calculus approach. Oxford University Press. https://doi.org/10.1007/s10888-006-9029-5
Wilson, E. O. (2000). Sociobiology: The new synthesis. Harvard University Press. https://www.jstor.org/stable/j.ctvjnrttd
www.cchrc.tums.ac.ir. [In Persian].
www.undp.org/publications/undp-annual-report-2024.
Zallé, O. (2019). “Natural resources and economic growth in Africa: The role of institutional quality and human capital”. Resources Policy, 62, 61-73. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2018.11.009
Zamanzadeh, H; Al-Hosseini, S. (2012). Iran's Economy in the Strait of Development, Tehran: Markaz Pub. [In Persian].
 
مطالعات اقتصاد بخش عمومی
دوره 4، شماره 2
شهریور 1404
صفحه 313-346

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 اسفند 1403
  • تاریخ بازنگری: 24 فروردین 1404
  • تاریخ پذیرش: 25 فروردین 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار