بررسی آثار تسهیلات اعطایی به بنگاه‌های کوچک و متوسط بر نابرابری در ایران: رویکرد خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR)

حسنی مقدم, رفیع; سرخوش سرا, علی

doi:10.22126/pse.2024.10851.1142

بررسی آثار تسهیلات اعطایی به بنگاه‌های کوچک و متوسط بر نابرابری در ایران: رویکرد خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار اقتصاد دانشگاه دامغان

² دکتری اقتصاد و رئیس دایره ریسک صندوق کارآفرینی امید

10.22126/pse.2024.10851.1142

چکیده

چکیده: تأمین مالی مهمترین وظیفه و رسالت بانک‌ها در قبال اقتصاد است و درصورتیکه تخصیص بهینه منابع اعتباری وجود نداشته باشد، ثبات اقتصاد کلان آسیب می‌بیند. با این وجود آمارهای موجود نشان می‌دهند وضعیت دسترسی به تأمین مالی در ایران به شدت نابرابر و غیرمتوازن است و نبود نگاه سیستماتیک و دینامیک و متناسب با نیاز بنگاه‌ها در تخصیص اعتبار، باعث شده تسهیلات تخصیص یافته نتوانند نقش مفیدی در بهبود تأمین مالی و وضعیت تولید بنگاه‌ها ایفا نمایند. با این توضیح در این مطالعه با استفاده از روش خودرگرسیون برداری ساختاری به بررسی اثرگذاری تسهیلات اعتباری به بنگاه‌های کوچک و متوسط بر نابرابری در ایران در طی دوره 1401-1380 پرداخته شده است. نتایج نشان داد که متغیر تسهیلات اعطایی به بنگاه‌های کوچک و متوسط نتوانسته تأثیر گذاری معنی‌داری بر نابرابری در ایران داشته باشد. این موضوع می‌تواند ناشی از میزان تأمین منابع اعتبارات، فرایند اعطای اعتبارات به لحاظ گزینش طرح های اقتصادی و نظارت بر مصرف این اعتبارات باشد. همچنین مطابق نتایج به دست آمده متغیر نابرابری موجود بیشترین اثرگذاری بر نابرابری در دوره های آتی را دارد.

چکیده: تأمین مالی مهمترین وظیفه و رسالت بانک‌ها در قبال اقتصاد است و درصورتیکه تخصیص بهینه منابع اعتباری وجود نداشته باشد، ثبات اقتصاد کلان آسیب می‌بیند. با این وجود آمارهای موجود نشان می‌دهند وضعیت دسترسی به تأمین مالی در ایران به شدت نابرابر و غیرمتوازن است و نبود نگاه سیستماتیک و دینامیک و متناسب با نیاز بنگاه‌ها در تخصیص اعتبار، باعث شده تسهیلات تخصیص یافته نتوانند نقش مفیدی در بهبود تأمین مالی و وضعیت تولید بنگاه‌ها ایفا نمایند. با این توضیح در این مطالعه با استفاده از روش خودرگرسیون برداری ساختاری به بررسی اثرگذاری تسهیلات اعتباری به بنگاه‌های کوچک و متوسط بر نابرابری در ایران در طی دوره 1401-1380 پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.28212681.1403.3.4.4.7

موضوعات

اقتصاد بخش عمومی

مراجع

اکبری‌فرد، حسین؛ حسن‌زاده جزدانی، علی‌رضا. (1402). «بررسی اثر بهره‌وری نیروی کار در صنایع کوچک و متوسط (SME) بر بهبود توزیع درآمد در کشورهای عضو گروه جی-۷»؛ هشتمین کنفرانس ملی مطالعات مدیریت و اقتصاد در علوم انسانی، تهران. https://civilica.com/doc/1797466

باصری، بیژن. (1402). «ارزیابی وضعیت نابرابری در استان‌های ایران: جهت‌گیری‌ها و دستاوردها»؛ پژوهش‌های اقتصادی ایران، 28(94)، 175-224. https://doi.org/10.22054/ijer.2022.66260.1073

پیرایش، شمس؛ صالحی، رضا. (1395). «بررسی نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط در توسعۀ اشتغال»؛ ماه‌نامۀ تعاون، 120، 42-57. https://www.sid.ir/FileServer/SF/4101395H0122.pdf

دامن‌کشیده، مرجان؛ نوابی‌زند، کامران. (1398). «بررسی آثار سیاست‌های اعتباری خرد بر روی ضریب جینی در استان‌های نوار شمالی کشور»؛ سیاست‌های مالی و اقتصادی، ۷(۲۷)، ۱۶۱-۱۸۹. https://qjfep.ir/article-1-720-fa.html

رضایی، روح‌اله؛ صفا، لیلا. (1395). «بررسی موانع توسعۀ بنگاه‌های کوچک و متوسط اقتصادی بخش کشاورزی در استان زنجان»؛ تحقیقات اقتصاد و توسعۀ کشاورزی ایران، 2(4)، 67-79. https://doi.org/10.22059/ijaedr.2016.58834

ستایش، هدیه؛ معمارنژاد، عباس؛ هژبرکیانی، کامبیز؛ ترابی، تقی. (1401). «بررسی اثر کارگاه‌های صنعتی کوچک و متوسط بر رشد ارزش‌افزودۀ بخش صنعت در اقتصاد ایران»؛ اقتصاد مالی، 16(2)، 221-252. https://journals.iau.ir/article_694720.html

سوری، علی. (1391). اقتصادسنجی همراه با کاربرد EVIEWS7، تهران: نشر فرهنگ‌شناسی و نشر نور علم، چاپ سوم.

سیفی‌پور، رؤیا؛ امین‌رشتی، نارسیس؛ نوابی‌زند، کامران. (1397). «بررسی آثار سیاست اعتباری خرد بر شاخص توزیعی درآمد به تفکیک استان‌های کشور»؛ اقتصاد مالی، 12(45)، 127-146. https://journals.iau.ir/article_665844.html

قربانی، محمد؛ حسنی، لیلا. (1396). «رابطۀ تسهیلات بانکی و طرح‌های خوداشتغالی با استفاده از الگوسازی چندسطحی (مطالعۀ موردی استان مازندران)»؛ تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 9(36)، 100-127. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20086407.1396.9.36.10.1

کریمی، آصف؛ بوذرجمهری، شهریار. (1393). «تحلیل سازوکارهای تأمین مالی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط»؛ توسعۀ کارآفرینی، 7(3)، 467-486. https://doi.org/10.22059/jed.2014.52503

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1394). «الگوی تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط: تحلیلی بر مفهوم و اهمیت تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط»؛ معاونت پژوهش‌های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی مجلس، کد 222، شمارۀ 18342. https://rc.majlis.ir/fa/report/download/934616

نوفرستی، محمد. (1378). ریشۀ واحد و هم‌جمعی در اقتصادسنجی. تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.

هلالی‌نسب، عماد. (1399). «اهمیت و نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط در اقتصاد»؛ پژوهش‌نامۀ مدیریت و
صنایع، 2(2)، 21-37. https://ensani.ir/fa/article/download/431333

Akbarifard, H. & Hassanzadeh jazdani, A. (2023) “Studying the effect of labor productivity in small and medium-sized industries (SMEs) on income improvement in G7 member states”. 8th National Conference on Management Studies and Economics in the Humanities, Tehran. [In Persian]. https://en.civilica.com/doc/1797466

Alrashedi, M. Y. & Mohammed, M. O. (2021). “Developing Social Financial Resources Model for Islamic Microfinance to Reduce Unemployment Rate”. In International Conference on Business and Technology. Cham: Springer International Publishing, 925-943. http://dx.doi.org/10.1007/978-3-031-08084-5_67

Armendáriz, B. & Morduch, J. (2010). The Economics of Microfinance. MIT press.‏

Atarodian, A. (2018). The role of inbound open innovation sources on innovativeness and advantage of new products in small and medium sized enterprises. Ph.D thesis of management at University of Naples Federico II.

Banerjee, A. V. & Newman, A. F. (1993). “Occupational choice and the process of development”. Journal of Political Economy, 101, 274–298. https://doi.org/10.1086/261876

Barr, N. A. (2005). Labor Markets and Social Policy in Central and Eastern Europe: The Accession and Beyond. World Bank Publications. https://documents1.worldbank.org/curated/ru/374241468034764749/pdf/343830PAPER0EU101OFFICIAL0USE0ONLY1.pdf

Baseri, B. (2023). “An analysis of inequality in Iran's provinces (orientations and outcomes)”. Iranian Journal of Economic Research, 28(94), 175-224. [In Persian]. https://doi.org/10.22054/ijer.2022.66260.1073

Beck, T.; Demirgüç-Kunt, A. & Levine, R. (2007). “Finance, inequality and poverty: Cross country evidence”. Journal of Economic Growth, 12, 211–252. https://www.nber.org/papers/w10979

Beck, T.; Demirgüç-Kunt, A. & Martinez Peria, M. S. (2008). “Bank financing for SMEs around the world: Drivers, obstacles, business models, and lending practices”. World Bank Policy Research Working Paper, 4785. https://ssrn.com/abstract=1312268

Bikbaeva, G. & Gaibnazarova, M. (2009). “Impact of microfinance on alleviating rural poverty in Uzbekistan”. Problems of Economic Transition, 52(2), 67-85. https://doi.org/10.2753/PET1061-1991520205

Blanchard, O. & Perotti, R. (2002). “An empirical characterization of the dynamic effects of changes in government spending and taxes on output”. The Quarterly Journal of Economics, 117(4), 1329-1368. https://www.nber.org/papers/w7269

Blanchard, O. J. & Quah, D. (1993). “The dynamic effects of aggregate demand and supply disturbances: Reply”. The American Economic Review, 83(3), 653-658. https://uh.edu/~bsorense/BlanchardQuah1989.pdf

Chit, M. M. & Rizov, M. (2024). “SMEs' diversification of financing sources: Strategy or desperation?” International Journal of Finance & Economics, 29(3), 3123-3146.‏ https://doi.org/10.1002/ijfe.2822

Christiano, L. J.; Eichenbaum, M. & Evans, C. L. (2005). “Nominal rigidities and the dynamic effects of a shock to monetary policy”. Journal of political Economy, 113(1), 1-45. https://doi.org/10.1086/426038

Clarida, R. & Gali, J. (1994). “Sources of real exchange-rate fluctuations: How important are nominal shocks?” In Carnegie-Rochester conference series on public policy, Vol. 41, North-Holland, 1-56. https://doi.org/10.1016/0167-2231(94)00012-3

Clarke, G. R.; Cull, R. & Peria, M. S. M. (2006). “Foreign bank participation and access to credit across firms in developing countries”. Journal of Comparative Economics, 34, 774–795. https://doi.org/10.1016/j.jce.2006.08.001

Coad, A.; Pellegrino, G. & Savona, M. (2016). “Barriers to innovation and firm productivity”. Economics of Innovation and New Technology, 25, 321–334. https://doi.org/10.1080/10438599.2015.1076193

Contreras, S.; Ghosh, A. & Hasan, I. (2023). “The effect of bank failures on small business loans and income inequality”. Journal of Banking & Finance, 146, 106690.‏ https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2022.106690

Damankeshideh, M. & Navvabi zand, K. (2019). “The effects of microcredit on the Gini coefficient in the northern provinces of the country”. Quarterly Journal of Fiscal and Economics Policies, 7(27), 161-189. [In Persian]. http://qjfep.ir/article-1-720-en.html

Demirgüç-Kunt, A. & Levine, R. (2009). “Finance and inequality: Theory and evidence”. Annual Review of Financial Economics, 1, 287–318. https://www.nber.org/papers/w15275

Elbourne, A. (2008). “The UK housing market and the transmission of monetary policy: An SVAR approach”. Journal of Housing Economics, 17(1), 65-87. https://doi.org/10.1016/j.jhe.2007.09.002

Galor, O. & Zeira, J. (1993). “Income distribution and macroeconomics”. The Review of Economic Studies, 60, 35–52. https://doi.org/10.2307/2297811

Ghorbani, M. & Hassani, L. (2018). “Investigating the relationship between credit and self-employment projects using multilevel modeling (case study Mazandaran province)”. Agricultural Economics Research, 9(36), 191-208. [In Persian]. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20086407.1396.9.36.10.1

Gong, X. & Lin, B. (2018). “Time-varying effects of oil supply and demand shocks on China's macro-economy”. Energy, 149, 424-437. https://doi.org/10.1016/j.energy.2018.02.035

Greenwood, J. & Jovanovic, B. (1990). “Financial development, growth and the distribution of income”. Journal of Political Economy, 5, 1076-1107. http://dx.doi.org/10.1086/261720

Helali nasab, E. (2019). “The importance and role of small and medium enterprises in the economy”. Journal of Management and Industries, 2(2), 21-37. [In Persian]. https://ensani.ir/fa/article/download/431333

Honohan, P. (2008). “Cross-country variation in household access to financial services”. Journal of Banking & Finance, 32, 2493–2500. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2008.05.004

Hulme, D. & Mosley, P. (1996). “Why credit markets fail the poor”. Finance against poverty, Vol. 1, 16-41. https://doi.org/10.4324/9780203980132

Jafari samimi, A.; Asadi, S. P. & Sheidaei, Z. (2019). “The international spillover of china’s monetary policy: A case study of a developing country”. China Economic Journal, 12(1), 52-67. https://doi.org/10.1080/17538963.2018.1514576

Karimi, A. & Bozarjomehri, S. (2014). “Phenomenology of experiences and entrepreneurs’ perceptions of entrepreneurship phenomenon; A qualitative study”. Journal of Entrepreneurship Development, 7(3), 467-486. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/jed.2014.52503

Kilian, L. (2011). “Structural Vector Autoregressions”. Centre for Economic Policy Research Discussion Paper, 8515. https://ssrn.com/abstract=1908563

Lange, K. (2010). Numerical Analysis for Statisticians. 2nd Edition, Berlin: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-5945-4

Lloyd-Ellis, H. & Bernhardt, D. (2000). “Enterprise, inequality and economic development”. Review of Economic Studies, 67, 147–168. https://doi.org/10.1111/1467-937X.00125

Marcus, R.; Porter, B. & Harper, C. (1999). Money Matters: Understanding Microfinance. London: Save the Children Pub.

McKenzie, D. & Woodruff, C. (2008). “Experimental evidence on returns to capital and access to finance in Mexico”. The World Bank Economic Review, 22(3), 457-482. https://doi.org/10.1093/wber/lhn017

McKenzie, D. & Woodruff, C. (2014). “What are we learning from business training and entrepreneurship evaluations around the developing world?” The World Bank Research Observer, 29(1), 48-82. https://doi.org/10.1093/wbro/lkt007

Mosley, P. & Hulme, D. (1998). “Microenterprise finance: is there a conflict between growth and poverty alleviation?” World development, 26(5), 783-790. https://doi.org/10.1016/S0305-750X(98)00021-7

Nanziri, L. E. & Wamalwa, P. S. (2021). “Finance for SMEs and its effect on growth and inequality: evidence from South Africa”. Transnational Corporations Review, 13(4), 450-466.‏ http://dx.doi.org/10.1080/19186444.2021.1925044

Noferesti, M. (1999). Unit Root and Cointegration in Econometrics. Tehran: Rasa Cultural Services Institute. [In Persian].

Rajan, R. G. & Zingales, L. (2003). “The great reversals: The politics of financial development in the twentieth century”. Journal of Financial Economics, 69, 5–50. https://doi.org/10.1016/S0304-405X(03)00125-9

Research Center of the Islamic Consultative Assembly. (2015). “Small and medium enterprise financing model: An analysis of the concept and importance of small and medium enterprise financing”. Deputy for Economic Research, Economic Studies Office of the Majlis, Subject Code: 222, Serial Number: 18342. [In Persian]. https://rc.majlis.ir/fa/report/download/934616

Rezaei, R. & Safa, L. (2016). “Study on development barriers of agricultural early return and entrepreneurship small and medium enterprises in Zanjan province”. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 47(1), 67-79. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/ijaedr.2016.58834

Saad Filho, A. (2004). “Towards a pro-poor development strategy for middle-income countries: a comment on Bresser-Pereira and Nakano”. Brazilian Journal of Political Economy, 24(1), 137-143.‏ http://dx.doi.org/10.1590/0101-31572004-1630

Seifipour, R.; Amin rashti, N. & Navabi zand, Kamran. (2018). “Investigating the effects of microcredit policy on the income distribution index by province”. Financial Economics, 12(45), 127-146. [In Persian]. https://journals.iau.ir/article_665844.html

Selim, M.; Qamber, M.; Abdali, M. H.; Mohammed, A. A. & Madan, A. A. (2023). “The effectiveness of islamic microfinance for solving the problems of unemployment, poverty, and poor standard of living”. In 2023 International Conference on Sustainable Islamic Business and Finance (SIBF), IEEE, 223-227.‏ https://doi.org/10.62207/2c7r5r03

Setayesh, H.; Memarnejad, A.; Hezhbar kiani, K. & Torabi, T. (2022). “Investigating the effect of small and medium industrial workshops on the growth of value added in the industrial sector in the Iranian economy”. Financial Economics, 16(2), 221-252. [In Persian]. https://journals.iau.ir/article_694720.html?lang=en

Sims, C. A.; Stock, J. H. & Watson, M. W. (1990). “Inference in linear time series models with some unit roots”. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 113-144. https://doi.org/10.2307/2938337

Souri, A. (2012). Econometrics with the Application of EVIEWS7. Tehran: Philology and Noor Alam Publishing, Third Edition. [In Persian].

Suri, T. & Jack, W. (2016). “The long-run poverty and gender impacts of mobile money”. Science, 354, 1288–1292. https://doi.org/10.1126/science.aah5309