عوامل تاثیرگذار بر اختلاف قیمت بنزین در داخل کشور و فوب خلیج فارس و تاثیر این اختلاف بر شاخص نابرابری ضریب اتکینسون در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهیدبهشتی

چکیده

قانون هدفمند سازی یارانه ها به عنوان یکی از مهم ترین سیاست های اتخاذ شده در ایران دارای اهداف و همچنین پیامدهایی است که بررسی آن برای رشد و توسعه اقتصادی در کشور ضروری است. هدف از انجام این مطالعه سنجش عوامل تأثیرگذار بر اختلاف قیمت بنزین در داخل کشور و فوب خلیج فارس و همچنین سنجش اثر این اختلاف قیمتی بر شاخص نابرابری ضریب اتکینسون در ایران است. به این منظور از روش خودرگرسیون با وقفه توزیعی و داده‌های فصلی در دوره زمانی 1381-1401 استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که از بین سه متغیر قیمت نسبی بنزین (نسبت قیمت اسمی بنزین به قیمت سایر کالاها و خدمات)، نرخ ارز و مصرف سرانه، دو عامل قیمت نسبی بنزین در داخل کشور و نرخ ارز بیشترین توضیح‌دهندگی را بر اختلاف قیمتی بنزین در دوره مورد مطالعه بر عهده داشته است. از سوی دیگر مطابق نتایج الگوی پژوهش، افزایش اختلاف قیمت داخلی بنزین و قیمت بنزین در فوب خلیج فارس باعث افزایش شاخص اتکینسون یعنی افزایش نابرابری درآمدی شده است. همچنین افزایش تولید ناخالص داخلی سرانه نابرابری درآمد در جامعه را کاهش می‌دهد و افزایش تورم باعث افزایش نابرابری درآمد می شود. در برآورد الگوی پژوهش معناداری تاثیر متغیر دستمزد حقیقی بر نابرابری مشاهده نشد و تاثیر مثبت افزایش مخارج حقیقی دولت بر کاهش نابرابری نیز در دوره مورد مطالعه مورد تایید قرار برآورد الگوی پژوهش معناداری تاثیر متغیر دستمزد حقیقی بر نابرابری مشاهده نشد و تاثیر مثبت افزایش مخارج حقیقی دولت بر کاهش نابرابری نیز در دوره مورد مطالعه مورد تایید قرار نگرفت

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آرمان مهر، محمدرضا، فرهمندمنش، آسیه، (1397)، "بررسی تاثیر تورم بر نابرابری درآمدی خانوارهای شهری ایران با رهیافت اتکینسون"، پژوهش های اقتصاد و توسعه منطقه ای، (12)25، 128-152، https://doi.org/10.22067/erd.v25i15.62836
آناهیده، حدیث، (1391)، تعیین سهم بهینه بیواتانول در تامین تقاضای بخش حمل و نقل با سیاست پردازی های مالیاتی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فنی دانشگاه تهران.
آماده، حمید ،عفتی باران، فرشید، امینی، امین (1393)، "پیش بینی قیمت بنزین فوب خلیج فارس با استفاده از مدل های ARIMAوARFIMA" ، فصلنامه علوم اقتصادی،  (8) 29، 115-130
 امامی میبدی، علی، بغزیان، آلبرت، قاسمی نژاد، سیده کبری(1401)، "بررسی همگرایی و رابطه علی بین نرخ ارز و قیمت نفت و قیمت گاز در بازارهای منطقه ای"، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، (18) 73، 55-96
توکلی، اکبر، و سیاح، محسن (1389)، "تاثیر نوسانات نرخ ارز بر فعالیت های اقتصادی کشور"، پول و اقتصاد، 2(4)، 59-77.
 دادگر، یدالله، نظری، روح الله، مهربانی، فاطمه (1387)، "تاثیر سیاست های مالی و تکانه های قیمت بنزین بر توزیع درآمد و رفاه در ایران"، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی،  (7)28، 129-150
شاکری، عباس، محمدی، تیمور، جهانگرد، اسفندیار، موسوی، میرحسین (1389)، "تخمین مدل ساختاری تقاضای بنزین و نفت گاز در بخش حمل و نقل ایران"، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 25، 31-1.
شاکری، عباس، جهانگرد، اسفندیار، اقلامی، سمیه (1391)، "اثر غیر خطی تورم بر نابرابری درآمد در ایران"، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی(رشد و توسعه پایدار)، (4) 13، 53-27
شریفی، نورالدین (1400)، "بررسی اثر سیاست افزایش قیمت بنزین و پرداخت یارانه معیشتی بر شاخص قیمت کالاهای مصرفی و رفاه گروه های مختلف خانوارهای شهری و روستایی"، فصلنامه پژوهش های اقتصادی(رشد و توسعه پایدار)، (4) 21، 198-179
شیرافکن، مهدی، محمدی سلیمانی، سلمان(1391)، تاثیر هدفمندی یارانه ها بر قاچاق کالا با تاکید بر مرزهای استان سیستان و بلوچستان، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش ها و رهیافت ها
صمصامی، حسین، اسماعیلی صدرآبادی، فروغ (1391)، "بررسی اثر افزایش قیمت حامل های انرژی و توزیع نقدی یارانه بر توزیع درآمد در اقتصاد ایران"، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد و الگوسازی، (30)12، 64-87
صمصامی، حسین، اسماعیلی صدرآبادی، فروغ (1395)، "بررسی اثر گام دوم هدفمندی یارانه ها بر توزیع درآمد در اقتصاد ایران با استفاده از روش داده کاوی"، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد مقداری، (1) 13، 31-47 https://doi.org/10.22055/jqe.2016.12325
طاهری فرد، علی، رضایی صدرآبادی، محسن، و رعایایی، مهدی (1395)، بررسی عوامل تاثیرگذار بر قیمت بنزین در بازار جهانی. کنگره پیشگامان پیشرفت. SID. https://sid.ir/paper/865674/fa
کفایی، سید محمدعلی، صبوری کارخانه، حسین (1390)، "آثار تورمی افزایش قیمت سوخت وسایل حمل و نقل جاده ای"، پژوهشنامه حمل ونقل، (1) 8 ، 35-45.
نعمت الهی، زهرا، ناصر، شاهنوشانی فروشانی، عذرا، جوان بخت، محمود، دانشور کاخکی (1392)، "آثار افزایش قیمت حامل های انرژی بر بخش کشاورزی و صنایع غذایی"، اقتصاد کشاورزی و توسعه، (21) 83، 59-35.
 نوروزی، محمد صادق (1390)، "نوسانات قیمت طلا و رابطه آن با بازار نفت خام"، ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز، پیاپی 83، 13
 Abunoori, A., Mofatteh, S., parhizi ghashti, H. (2010). “Analysis of Inflation Impact on income distribution in Iran (comparative analysis of urban and rural areas of Iran)”. Quarterly journal of economic sciences, 4(13), 77-96. (in Persian)
Cooper, R. N. (1971). “Currency Devaluation in Developing Countries”. International Finance Section, Princeton University. Essays in International Finance, 86.
Dornbusch, R. (1975).” Exchange rates and fiscal policy in a popular model of international trade”. American Economic Review, 65(5), 859-871.
Delgado, N, Delgado, E, Saucedo, E (2018). “The relationship between oil prices, the stock market and the exchange rate: Evidence from Mexico”, The North American Journal of Economics and Finance, 45, 266-275, DOI: 10.1016/j.najef.2018.03.006
Dorndusch, R, Fischer, S (1980), “Exchange rates and the current account”, American Economic Review, 70, 960-71.
Esty, D.C., Levy, M, Srebotnjak, T, AND De Sherbinin, A. (2005). “Environmental Sustainability Index: Benchmarking National Environmental Stewardship”, New Haven: Energy Economics, 34(1), 195-200.
Gylfason, T. & Radetzki, M. (1991). “Does devaluation make sense in least developed countries?”, Economic Development and Cultural Change, 40, 1–25.
Kandil, M. & Mirzaie, I. (2008). “Comparative analysis of exchange rate fluctuations on output and price: Evidence from Middle Eastern countries”. Bulletin of Economic Research, 60, 45-96.
Kalyoncu, H., Artan, S., Tezekici, S., & Ozturk, I. (2008). “Currency devaluation and output growth: an empirical evidence from OECD countries”. International Research Journal of Finance and Economics, 14, 232-238.
Meade, J. E. (1951). “The theory of international economic policy, I: The balance of payment”. Oxford: Oxford University Press.
Mao, S, He, Q, Xiao, X, Rao, C (2019). “Study of the correlation between oil price and exchange rate under the new state of the economy”, Scientia Iranica, 26(4), 2472-248, https://doi.org/10.24200/sci.2018.20448
Oueslati, Walid, Zipperer, Vera, Rousselière, Damien, Dimitropoulos, Alexandros (2017). “Energy taxes, reforms and income inequality: An empirical cross-country analysis”, International Economics, http://dx.doi.org/10.1016/j.inteco.2017.01.002
Orlov, Anton (2017). “Distributional effects of higher natural gas prices in Russia”, Energy Policy, 109, 590-600
Saari, Yusof, Dietzenbacher, Erik, Los, Bart (2016). “The impacts of petroleum price fluctuations on income distribution across ethnic groups in Malaysia”, Ecological Economics, 130, 25-36, DOI: 10.1016/j.ecolecon.2016.05.021
Xu, Feng, Valentine, Randall (2020). International Currency Exchange Rate and Gasoline Prices, https://www.researchgate.net/publication/276921175_International_currency_exchange_rates_and_gasoline_prices