بدهی دولت به بانک‌های تجاری و نوسانات تورم در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه اقتصاد، دانشگاه اراک

چکیده

بدهی دولت به بانک‌های تجاری طی سال‌های اخیر در ایران روند رو به رشدی داشته است. بنابراین شناخت اثرات افزایش بدهی دولت به بانک‌های تجاری بر محیط اقتصاد کلان و به ویژه نوسانات تورم از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو هدف اصلی این پژوهش یافتن پاسخی برای این پرسش است که رابطه میان بدهی دولت به بانک‌های تجاری و نوسانات تورم در اقتصاد ایران چگونه است. بدین منظور از داده‌های فصلی متغیرهای تورم، بدهی دولت به بانک‌های تجاری، شکاف تولید، حجم پول، نرخ ارز و واردات در دوره زمانی 1401-1368 استفاده شده است و داده‌های مربوط به متغیرها از بانک اطلاعات بانک مرکزی ایران استخراج شده‌اند. نوسانات تورم با استفاده الگوی نوسان تصادفی در میانگین با ضرایب متغیر زمانی محاسبه گردیده و برای برآورد ضرایب الگوی خودبازگشتی با وقفه‌های توزیعی به کارگرفته شده است. نتایج محاسبه نوسانات تورم نشان می‌دهد الگوی دارای ضرایب متغیر زمانی تبیین مناسبی برای محاسبه نوسانات تورم در اقتصاد ایران دارد. همچنین، نتایج برآورد ضرایب نشان می‌دهد تغییر در بدهی دولت به بانک‌های تجاری در کوتاه‌مدت و بلندمدت رابطه مستقیم و معناداری با نوسانات تورم دارد. تغییر شکاف تولید، تغییر نرخ ارز و تغییر حجم پول نیز رابطه مستقیم و معناداری با نوسانات تورم دارند، با این وجود ضریب برآورد شده برای رابطه میان تغییر حجم پول و نوسانات تورم در بلندمدت از نظر آماری معنادار نیست. علاوه بر این واردات درکوتاه‌مدت باعث کاهش نوسانات تورم می‌شود اما در بلندمدت رابطه معناداری با نوسانات تورم ندارد. بر اساس نتایج، وضع قوانین محدود‌کننده بدهی دولت و شرکت‌های دولتی به بانک‌های تجاری به ویژه بدهی کوتاه‌مدت در چارچوب حساب تنخواه پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احسانی، محمد‌علی، لعل‌خضری، حمید، و طاهری‌بازخانه، صالح (1398). تحلیل آستانه‌ای و طیفی رابطه‌ی میان بدهی دولت به سیستم بانکی و رشد اقتصادی در ایران. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 9(35)، 52-35. DOI: 10.30473/egdr.2018.39648.4801
امیری، فرهاد، درخشانی درآبی، کاوه، و آسایش، حمید (1400). کاربرد الگویTV-GARCH در برآورد تلاطم نرخ ارز در ایران. سیاست گذاری اقتصادی، 13 (26)، 87-61. DOI: 10.22034/EPJ.2022.16336.2195
پاشا زانوس، پگاه، بهرامی، جاوید، توکلیان، حسین، و محمدی، تیمور (1399). نقش ادغام مالی بین‌المللی بر نوسانات تولید و تورم در اقتصاد ایران: رهیافت تعادل عمومی پویای تصادفی. تحقیقات مدلسازی اقتصادی، ۱۱ (۳۹)، 44-7. DOI: 10.29252/jemr.10.39.7
جعفری صمیمی، احمد، و درخشانی درآبی، کاوه (1394). استقلال بانک مرکزی در ایران: تحلیل نظری و تجربی. پژوهش‌های پولی- بانکی، 8 (24)، 190-167. DOR: 20.1001.1.26453355.1394.8.24.4.0
حاج امینی، مهدی، احمدی شادمهری، محمدطاهر، فلاحی، محمدعلی، و ناجی‌میدانی، علی‌اکبر (1394). تأثیر کسری بودجه بر نقدینگی در اقتصاد ایران با تأکید بر درونزایی دارایی‏‌های سیستم بانکی. فصلنامه پژوهش‌ها وسیاست‌های اقتصادی، ۲۳ (۷۵)، 131-166. http://qjerp.ir/article-1-1023-fa.html
رودری، سهیل، همایونی‌فر، مسعود، و سلیمی‌فر، مصطفی (1399). بررسی همبستگی میان نوسانات نرخ ارز، نوسانات مخارج جاری دولت و بدهی دولت به شبکه بانکی با تاکید بر مقیاس-زمان. اقتصاد پولی مالی، 27 (19)، 28-1. DOI: 10.22067/pm.v27i19.82009
ساعدی، علیرضا، و درگاهی، حسن (1401). تحلیل پایداری بدهی دولت با تاکید بر کاربرد قاعده مالی در اقتصاد ایران. نظریه‌های کاربردی اقتصادی، 9 (4)، 248-223. DOI: 10.22034/ECOJ.2023.50098.3005
سلمانی، یونس، یاوری، کاظم، اصغرپور، حسین، و سحابی، بهرام (1397). اثرات اقتصاد کلان انواع بدهی‌های دولت در ایران. تحقیقات مدلسازی اقتصاد، ۹ (۳۲)، 177-129. DOI: 10.29252/jemr.8.32.129
طیب‌نیا، علی، و تقی ملایی، سعید (1389). پول و تورم در ایران رویکرد خودرگرسیونی برداری .(VAR) فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، ۱۵ (۱)، ۲۹-۳. DOR: 20.1001.1.22519092.1389.15.1.8.4
سهیلی، کیومرث، الماسی، مجتبی، و سقایی، مریم (1391). ارزیابی اثر تورم انتظاری، رشد نقدینگی، تورم وارداتی، شکاف تولید و نرخ ارز بر نرخ تورم در ایران. پژوهشنامه اقتصاد کلان، 7 (13)، 60-39.  https://jes.journals.umz.ac.ir/article_54.html
فلاحتی، علی، احمدی، مرضیه، اله‌رضایی، اسعد، و نریمانی، احمد (1395). تخمین تولید بالقوه و شکاف تولید برای ایران و بررسی سیاست تحقق رشد مستمر اقتصادی (رهیافت فیلترینگ داده‌ها). سیاست‌های راهبردی و کلان، 4 (13)، 113-97. https://jes.journals.umz.ac.ir/article_54.html
قدمیاری، محمد (1399). بدهی دولت به بانک‌های تجاری و شکنندگی مالی. راهبرد مدیریت مالی، 8 (4)، 234-213. DOR: 20.1001.1.23453214.1399.8.4.9.0
محنت‌فر، یوسف، درخشانی درآبی، کاوه، و پرندین، کاوه (1395). تاثیر نوسانات نفت و ارز بر شاخص قیمت بازارسهام در ایران: رویکرد آزمون کرانه ها. تحلیل‌های اقتصادی توسعه ایران، 4(2)، 156-133. DOI: 10.22051/edp.2017.12022.1060 
مهرآرا، محسن، و قبادزاده، رضا (1395). بررسی عوامل مؤثر بر تورم در ایران مبتنی بر رویکرد میانگین‌گیری بیزینی (BMA) و میانگین‌گیری حداقل مربعات (WALS). فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، ۲۱ (۱)، ۸۲-۵۷. DOR: 20.1001.1.22519092.1395.21.1.3.1
Amiri, F., Derakhshani Darabi, K., & Asayesh, H. (2022). Application of the TV-GARCH model in estimating the exchange rate volatility in Iran. The Journal of Economic Policy, 13(26), 61-87. (in Persian) DOI: 10.22034/EPJ.2022.16336.2195
Arespa, M., & Gonzalez-Alegre, J. (2022). The determinants of inflation volatility: a panel data analysis for US-product categories. Applied Economics, 54(35), 4060-4083. DOI:10.1080/00036846.2021.2020714
Aworinde, O. B. (2013‎‎). Budget Deficits and Economic Performance. Doctoral dissertation: University of Bath.
Berentsen, A., & Waller, C. J. (2017‎‎). Liquidity Premiums on Government Debt and the Fiscal Theory of the Price Level. Journal of Economic Dynamics and Control, ‎‎ 89, ‎‎ 173-182. DOI:10.1016/j.jedc.2018.01.038
Blanchard, O., & Simon, J. (2001). The Long and Large Decline in U.S. Output Volatility. Brookings Papers on Economic Activity, 1, 135–164. DOI: 10.1353/eca.2001.0013
Bollerslev, T. (1986). Generalized Autoregressive Conditional Heteroskedasticity. Journal of Econometrics, 31, 307-327.
Chan, J.C.C. (2017). The Stochastic Volatility in Mean Model with Time-Varying Parameters: An Application to Inflation Modeling. Journal of Business and Economic Statistics, 35(1), 17-28. DOI:10.1080/07350015.2015.1052459
Cooper, R., & Nikolov, K. (2018). Government debt and banking fragility: The spreading of strategic uncertainty. International Economic Review, 59(4), 1905-1925. DOI: 10.1111/iere.12323
Ehsani, M. A., Lal-e-Khezri, H., & taheri, S. (2019). Threshold and Spectral Analysis of the Relationship between Government Debt to Banking System and Economic Growth in Iran. Economic Growth and Development Research, 9(35), 35-52. (in Persian) DOI:10.30473/egdr.2018.39648.4801
Engle, R.F. (1982). Autoregressive Conditional Heteroscedasticity with Estimates of the Variance of United Kingdom Inflation. Econometrica, 50(4), 987-1007. http://www.econ.uiuc.edu/~econ536/Papers/engle82.pdf
Fakher, H. (2016). The Empirical Relationship between Fiscal Deficits and Inflation (Case Study: Selected Asian Economies). Iranian Economic Review, 20(4), 551-579. DOI: 10.22059/IER.2016.59605
Falahati, A., Ahmadi, M., Allah rezaee, A., & Narimani, A. (2016). Estimation of Potential Production and Production Gap in Iran’s Economy (Based on Data-Filtering Methodology and Economic Policy Effect Analyzing). Quarterly Journal of The Macro and Strategic Policies, 4(13), 97-113. (in Persian) https://jes.journals.umz.ac.ir/article_54.html
Friedman, M. (1977). Nobel lecture: Inflation and unemployment. Journal of Political Economy, 85, 451–472. https://www.jstor.org/stable/1830192
Gedeon, S.J. (1985). The post-keynesian theory of money: A summary and an eastern European example. Journal of Post Keynesian Economics, 8(2), 1985-86. DOI:10.1080/01603477.1985.11489560
Ghadamyari, M. (2020). Government Debt to Commercial Banks and Financial Fragility. Financial Management Strategy, 8(4), 213-234. (in Persian) DOR: 20.1001.1.23453214.1399.8.4.9.0
Hajamini, M., Ahmadai Shadmehri, M.T., Falahi, M.A., & Naji Meidani, A.A (2016). The Impact of Budget Deficits on Liquidity with the Emphasis on Endogeneity of Banking System Assets. Journal of Economic Research and Policies, 23 (75), 131-166. (in persian) http://qjerp.ir/article-1-1023-fa.html
Ho, T. K. (2005). Explaining the Fiscal Theory of Price Level Determination and Its Empirical Plausibility for Taiwan. Academia Economic Papers, 33, 241-277. http://proj3.sinica.edu.tw/~econ/publication/aep/33-2/33-2-4.pdf
Jafari Samimi, A., & Derakhshani Darabi, K (2015). Central Bank Independence in Iran: A Theoretical and Empirical Analysis. Journal of Monetary & Banking Research, 8(24), 167-190. (in persain) DOR: 20.1001.1.26453355.1394.8.24.4.0
Jiménez, C. I. G. (2011‎‎). Economics of U.S. Government Debt Accumulation. Doctoral dissertation in The Department of Agricultural Economics and Agribusiness.
Joines, D. (1985). Deficits and Money Growth in the United States 1872-1983. Journal of Monetary Economics, 16, 329-351. DOI: 10.1016/0304-3932(85)90040-6
Judson, R., & Orphanides, A. (1999). Inflation, Volatility and Growth. International Finance, 2(1), 117–138. DOI: 10.1111/1468-2362.00021
 Karras, G (1994). Macroeconomic Effects of Budget Deficits: Further International Evidence. Journal of International Money and Finance, 13 (2), 190-210. DOI:10.1016/0261-5606(94)90015-9
Koirala, P.K., & Nyiwul, L. (2023). Inflation Volatility: A Bayesian Approach. Research in Economics, 77 (1), 185-201. DOI:10.1016/j.rie.2023.01.003
Koopman, S. J., & Hol Uspensky, E. (2002). The Stochastic Volatility in Mean Model: Empirical Evidence from International Stock Markets. Journal of Applied Econometrics, 17(6), 667–689. DOI: 10.1002/jae.652
Kydland, F.E., & Prescott, E.C. (1977). Rules Rather than Discretion: The Inconsistency of Optimal Plans. The Journal of Political Economy, 85, 473-492. DOI: 10.1086/260580
Lavoie, M. (1984). The endogenous flow of credit and the post Keynesian theory of money. Journal of Economic Issues, 18 (3), 771-797. DOI:10.1080/00213624.1984.11504274
Lee, S., Nguyen, L. & Sy, M. (2017). Comparative Study of Volatility Forecasting Models: The Case of Malaysia, Indonesia, Hong Kong and Japan Stock Markets. Economics World, 23, 299-310.  DOI: 10.17265/2328-7144/2017.04.002
Lindgren, C. J., Garcia, G. G., & Saal, M. I. (1996). Bank soundness and macroeconomic policy. International Monetary Fund.
Mehnatfar, Y., Derakhshani Darabi, K., & Parandin, K. (2016). The Effects of Oil Price and Foreign Exchange Rate Fluctuations on Stock Exchange Price Index in Iran: Bounds Test Approach. Iranian Economic Development Analyses, 4(2), 133-156. (in Persian). DOI: 10.22051/edp.2017.12022.1060 
Mehrara, M., & Ghobadzadeh, R. (2016). The Determinants of Inflation in Iran Based on : Bayesian Model Averaging(BA) and Weighted-Average Least Squares (WALS).  Journal of Planning and Budgeting, 21(1), 57-82. (in Persian) DOR: 20.1001.1.22519092.1395.21.1.3.1
Pasha Wanous, P., Vahrami, J., Tavakkolian, H., & Mohammadi, T (2020). The Role of International Financial Integration in Production and Inflation Fluctuations in Iran: Using a Dynamic Stochastic General Equilibrium Model. Journal of Economic Modeling Research, 11 (39), 7-44. (in persian) DOI:10.29252/jemr.10.39.7
Pesaran, M.H., & Shin, Y. (1996). Cointegration and Speed of Convergence to Equilibrium. Journal of Econometrics, 71(1), 117-143. DOI: 10.1016/0304-4076(94)01697-6
Rother, P. (2004). Fiscal policy and inflation volatility. European Central Bank working paper, No. 317.
Roudari, S., Homayounifar, M., & Salimifar, M. (2020). Foreign Exchange rate Volatiles, Government Debt to the Banks and Current Government Spending: Wavelet Transform approach. Monetary & Financial Economics, 27(19), 1-28. (in persian) DOI: 10.22067/pm.v27i19.82009
Saedi, A., & Dargahi, H. (2023). Debt Sustainability Analysis with emphasis on Fiscal Rules: Case of Iran. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 9(4), 223-248. (in persian) DOI: 10.22034/ECOJ.2023.50098.3005
Salmani, Y., Yavari, K., Asgharpour, H., & Sahabi, B.(2018). The Macroeconomic Effects of Government Debt in Iran. Journal of Economic Modeling Research, 9 (32), 129-177.  (in persian)  DOI: 10.29252/jemr.8.32.129
Sargent, T., & Wallace, N. (1981). Some unpleasant monetarist arithmetic. Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, vol 5. DOI: 10.21034/qr.531
Sikken, B. J., & Haan, J. (1998). Budget Deficits, Monetization, and Central Bank Independence in Developing Countries. Oxford EconomicPapers, 50, 493-511. DOI: 10.1093/oxfordjournals.oep.a028658
Sohaili, K., Almasi, M., & Saghaei, M (2012). Evaluating the Effect of Expected Inflation, liquidity Growth, Imported Inflation, Production Gap and Exchange Rate on the Inflation Rate in Iran. Macroeconomics Research Letter7(13), 39-60. (in Persian) https://jes.journals.umz.ac.ir/article_54.html
Taiebnia, A., & Taghimollaee, S. (2010). Money and Inflation in Iran: Vector Auto-Regression (VAR) Approach. Journal of Planning and Budgeting, 15(1), 3-29. (in Persian) DOI: 20.1001.1.22519092.1389.15.1.8.4