برآورد سهم نابرابری بین‌گروهی در نابرابری کل (بر اساس گروه‌‌های شغلی در ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد شهری و منطقه‌ای، گروه اقتصاد، دانشکدۀ علوم اجتماعی، اقتصاد و کارآفرینی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 کارشناس‌ارشد توسعۀ اقتصادی و برنامه‌‌ریزی، گروه اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

نابرابری یکی از مشکلات اساسی کشورهاست؛ لذا بررسی توزیع درآمد بسیار مهم است. در این زمینه تا کنون مطالعات بسیاری صورت گرفته است، ولی عموماً در پژوهش‌‌هایی که از روش‌های رایج محاسبۀ نابرابری استفاده شده، نابرابری بین گروه‌های مختلف در تعیین نابرابری کل نادیده انگاشته شده است و در نتیجه، محققان به لزوم طراحی سیاست‌های مناسب به منظور کاهش این بخش از نابرابری توجه کمتری کرده‌اند. در این مطالعه، علاوه بر محاسبۀ نابرابری در گروه‌‌های شغلی با استفاده از شاخص زنگا، نابرابری بین گروه‌های شغلی نیز با رویکرد ضرایب آنوا بررسی شده است. از آنجا که اندازه‌‌گیری نابرابری با این ضرایب نرمال می‌شود، مقایسه نسبت به تجزیۀ نابرابری‌‌های مرسوم دقیق‌‌تر است. بدین منظور از داده‌‌های هزینۀ درآمد خانوار طی سال‌‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸در مناطق شهری ایران استفاده شده است. نتایج نشان می‌‌دهد طی سال‌های بررسی‌شده نابرابری در غالب گروه‌‌های شغلی افزایش یافته است، ولی در گروه‌‌های شغلی «کارمندان امور اداری و دفتری» و «صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوط» تقریباً ثابت بوده است. همچنین گروه شغلی «کارمندان امور اداری و دفتری» بهترین وضعیت توزیع درآمد و گروه شغلی «قانون‌گذاران مقامات عالی‌رتبه و مدیران» بالاترین میزان نابرابری را دارند. نتایج تجزیۀ سهم نابرابری بر اساس ضرایب آنوا دال بر آن است که سهم نابرابری بین گروه‌های شغلی تقریباً ۵۰% و نزدیک به سهم نابرابری درون‌گروهی بوده است.

کلیدواژه‌ها


ابونوری، اسمعیل؛ ایرجی، فریدرضا. (1383). «مقایسۀ آماری توزیع درآمد در استان خراسان با کل کشور (۱۳۵۰-۱۳۸۰)». فصلنامۀ برنامه‌ریزی و بودجه، ۹ (۱)، ۸۲-۵۹.
اصفهانی، مجتبی؛ محتشمی برزادران، غلامرضا؛ امینی، محمد. (1399). «تبدیل زمان کل آزمون در سنجش نابرابری درآمد». مدلسازی اقتصادسنجی، 5 (4)، 89-120.
پرهیزکاری، ابوذر؛ مظفری، محمدمهدی؛ پرهیزکاری، رؤیا. (1394). «بررسی وضعیت توزیع درآمد و تأثیر آن بر رفاه اجتماعی خانوارهای روستایی (مطالعۀ موردی منطقۀ الموت)». راهبردهای توسعۀ روستایی، 2 (1)، 91-108.
حیدری، حسن؛ صالحیان صالحی‌نژاد، زهرا. (1393). «نابرابری درآمدی تهدیدی برای سلامت جامعه: ارزیابی مجدد رابطۀ توزیع درآمد و سلامت در ایران با رویکرد نوین». فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 14 (53)، 7-36.
حیدری، حسین؛ ابونوری، اسمعیل؛ جعفری صمیمی، احمد؛ نادمی، یونس. (1400). «برآورد نابرابری درآمد و فقر شهری و روستایی استان هرمزگان در مقایسه با کل کشور». فصلنامۀ مدل‌سازی اقتصادی، 15 (53)، 1-24.
خدابخشی، اکبر؛ زهره‌وند، برزو (1398) «تأثیر نابرابری درآمد، رشد اقتصادی و نرخ ارز حقیقی در مخارج عمومی کشور». فصلنامۀ سیاست‌های راهبردی و کلان، 7 (شمارۀ ویژه)، 72-94.
خدادادکاشی، فرهاد؛ حیدری، خلیل. (1387). «بررسی توزیع درآمد در ایران کاربرد شاخص تایل، اتکینسون و ضریب جینی». پژوهشنامۀ اقتصادی، 4 (ویژه‌نامۀ طرح تعدیل اقتصادی)، 151-179.
خیری، محمد؛ دهباشی، وحید؛ اسماعیل پورمقدم، هادی .(1397). «تحلیل اثر نابرابری درآمد بر کیفیت محیط‌زیست در ایران (با ارائۀ یک مدل کاربردی در برنامه‌ریزی محیطی)». فصلنامۀ نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 10(2)، 13-31.
رادفر، محمدرضا؛ زمردیان، غلامرضا؛ کریمخانی، مسعود. (1399). «بررسی اثرات متقابل نابرابری درآمد، اشتغال و رشد اقتصادی». دانش سرمایه‌گذاری، 9 (33 )، 283-299.
راغفر حسین؛ صفرزاده، اسماعیل؛ علی‌اکبری سلامی، فهیمه. (1397). «اندازه‌گیری شاخص نابرابری چندبعدی در مناطق شهری ایران 1368-۱۳۹۲». پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعۀ پایدار)، ۱۸ (۱)، ۱۲۷-۱۵۴.
سیفی‌پور، رویا؛ رضایی، محمدقاسم. (1390). «بررسی عوامل مؤثر بر توزیع درآمد در اقتصاد ایران با تأکید بر مالیات‌ها». پژوهشنامۀ مالیات، 19 (10؛ پیاپی 58)، 121-142.
گرب، ادوارد. (1373). نابرابری اجتماعی: دیدگاه‌های نظریه‌پردازان کلاسیک و معاصر، ترجمۀ محمد سیاهپوش و احمدرضا غروی‌زاد، تهران: معاصر.
محمدزاده، یوسف؛ تقی‌زاده، نرگس؛ نظریان، علمناز. (1396). «نابرابری درآمد، فقر و سلامت عمومی». پیاورد سلامت، ۱۱ (۲)، ۲۲۰-۲۳۴.
محمدی، احمد؛ شریعتی، روناک. (1397). «بررسی نقش نابرابری بین‌گروهی در نابرابری کل به روش حداکثر نابرابری: مطالعۀ موردی مناطق شهری و روستایی ایران». فصلنامۀ نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 5 (2)، 177-198.
مداح، مجید. (1388). «تحلیل اثر فقر و نابرابری درآمدی بر جرم (سرقت) در سطح استان‌های کشور». پژوهشنامۀ اقتصادی، 11 (42)، 303-323.
References:
Abounouri, E. & Iraji, F. (2004). “Statistical Comparison of Income Distribution between Khorasan Province and Whole Iran (1971-2001)”. Journal of Planning and Budgeting, 9 (1), 59-82. [In Persian].
Alderson, A. S. & Doran, K. (2010). “How Has Income Inequality Grown? The Reshaping Of the Income Distribution in LIS Countries”. Conference on Inequality and the Status of the Middle Class: Lessons from the Luxembourg Income Study, Luxembourg.
Anand, S. (1983). Inequality and Poverty in Malaysia: Measurement and Decomposition. The World Bank.
Atkinson, T. (2015). Inequality. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
Buhmann, B.; Rainwater, L. Schmaus, G. & Smeeding, T. M. (1988). “Equivalence Scales, Well‐Being, Inequality, and Poverty: Sensitivity Estimates across Ten Countries Using the Luxembourg Income Study (Lis) Database”. The Review of Income and Wealth, 34 (2), 115-142.
Buttrick, N. R.; Heintzelman, S. J. & Oishi, S. (2017). “Inequality and Well-being”. Current Opinion in Psychology, 18, 15–20.
Castelló-Climenta, A. & Doménech, R. (2020). “Human Capital and Income Inequality Revisited”, Working Paper, 20/17.
Chancel, L.; Cogneau, D.; Gethin, A.; Myczkowski, A. & Robilliard, A. S. (2023). “Income Inequality in Africa, 1990–2019: Measurement, Patterns, Determinants”. World Development, 163.
Cojocaru, A. (2014). “Prospects of Upward Mobility and Preferences for Redistribution: Evidence from the Life in Transition Survey”. European Journal of Political Economy, 34(C), 300-314.
Cowell, F. A. & Jenkins, S. P. (1995). “How Much Inequality Can We Explain? A Methodology and an Application to the United States”. Economic Journal, Royal Economic Society, 105 (429), 421-430.
Dorofeev, M. L. (2022). “Interrelations between Income Inequality and Sustainable Economic Growth: Contradictions of Empirical Research and New Results”. Economies, 10 (2), 44.
Elbers, C.; Lanjouw, P.; Mistiaen, J. A. & Özler, B. (2008). “Reinterpreting between-group Inequality”. The Journal of Economic Inequality, 6 (3), 231-245.
Esfahani, M.; Mohtashami Borzadaran, G. R. & Amini, M. (2020). “The Total Time on Test Transform in Measuring Income Inequality”. Journal of Econometric Modelling, 5 (4), 89-120. [In Persian].
FAO. (2005). “Equivalence Scales: General Aspects”. Retrieved from: http://www.fao.org/docs/up/easypol/325/equiv_cales_general_032en.pd
Grabb, E. G. (1994). Social Inequality: classical and contemporary theorists. Translated by Mohammad Siyahpoosh & Ahmad Gheravizad, Tehran, Moaser. [In Persian].
Gradín, C. (2020). “Changes in Inequality within Countries after 1990.” WIDER Working Paper, 2020/116, the project WIID—World Income Inequality Database, Helsinki, Finland.
Greselin, F.; Pasquazzi, L. & Zitikis, R. (2010). “Zenga's New Index of Economic Inequality, Its Estimation, and an Analysis of Incomes in Italy”. Journal of Probability and Statistics, 2010, 1-26.
Grootaert, C. (1995). “Structural Change and Poverty in Africa: A Decomposition Anakysis for Côte d'Ivoire”. Journal of Development Economics, 47 (2), 375-401.
Heidari, H. & Salehiyan Salehinejad, Z. (2014). “Income Inequality as a Threat for Public Health: Reinvestigation of Income Distribution and Health Nexus with a New Approach”. Refah Journal, 14 (53), 7-36.
Heidari, H.; Abounouri, E.; Jafari Samimi, A. & Nademi, Y. (2021). “Estimation of Urban and Rural Poverty and Inequality Concerning Hormozgan Province compared with the Country as a Whole”. Economic Modelling, 15 (53), 1-24. [In Persian].
Kanbur, R. (2006). “The Policy Significance of Inequality Decompositions”. The Journal of Economic Inequality, 4 (3), 367-374.
Kenworthy, L. (2007). “Inequality and Sociology”. American Behavioral Scientist, 50 (5), 584-602.
Kheiri, M.; Dehbashi, V. & Ismail Pourmoghadam, Hadi. (2017). “Analyzing the Effect of Income Inequality on Environmental Quality in Iran (by Presenting an Applied Model in Environmental Planning)”. Scientific and Research Quarterly of New Approaches in Human Geography, 10 (2), 13-31. [In Persian].
Khodabakhshi, A. & Zohrehvand, B. (2020). “The Effect of Income Inequality, Economic Growth and Real Exchange Rate on General Expenditure”. Quarterly Journal of the Macro and Strategic Policies, 7 (Special Issue), 72-94. [In Persian].
Khodadad kashi, F. & Heydari, Kh. (2009). “Income Distribution in Iran’s Economy, Application of Gini Coefficient, Theil and Atkinson Indices”. Economic Research Review, 4 (Supplement), 151-179. [In Persian].
Maddah, M. (2011). “Analysis Effect of Poverty and Inequality Income on Crime (Theft) Among the Provinces all over the Country”. Economics Research, 11(42), 303-323. [In Persian].
Mohammadi, A.; Shariati, R. (2018). “Investigating the Contribution of between-Group Inequality in Overall Inequality Using Maximum between-Group Inequality Approach: Urban and Rural Areas of Iran”. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 5 (2), 177-198. [In Persian].
Mohammadzadeh, Y.; Taghizadeh, N. & Nazariyan, E. (2017). “Income Inequality, Poverty and Public Health”. Payavard, 11 (2), 220-234. [In Persian].
Myles, J. (2003). “Where Have All the Sociologists Gone? Explaining Economic Inequality”. The Canadian Journal of Sociology, 28 (4), 551-559.
OECD (2009). “What Are Equivalence Scales?” Retrieved from: http://www.oecd.org/dataoecd/61/52/35411111
Parhizkari, A.; Mozaffari, M. M. & Parhizkari, R. (2015). “Survey of the Income Distribution and its Impact on the Social Welfare of Rural Households (Case Study Alamout Region)”. Rural Development Strategies, 2 (1), 91-108. [In Persian].
Piketty, T. & Saez, E. (2003). “Income Inequality in the United States 1913-1998.” Quarterly Journal of Economics, 118 (1), 1–39.
Piketty, T. (2013). Capital in the 21st Century. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
Radfar, M. R.; Zomorodiyan, G. & Karimkhani, M. (2020). “Investigating the Interactions of Inequality Income, Employment and Economic Growth”. Journal of Investment Knowledge, 9 (33), 283-299. [In Persian].
Raghfar, H.; Safarzadeh, E. & Aliakbari Salami, F. (2018). “The Measurement of the Multidimensional Inequality Index in Urban Areas of Iran”. The Economic Research (Sustainable Growth and Development), 18 (1), 127-154. [In Persian].
Savage, M. & Burrows, R. (2007). “The Coming Crisis of Empirical Sociology”. Sociology, 41 (5), 885-843.
Seifeepour, R. & Rezaee, M. Gh. (2011). “An Analysis of the Effective Factors on Income Distribution in Iran with the Emphasis on Taxes”. Tax journal, 19 (10), 121-142. [In Persian].
Shin, K. Y. (2020). “A New Approach to Social Inequality: Inequality of Income and Wealth in South Korea”. The Journal of Chinese Sociology, 7 (17), 1-15.
Stiglitz, J. (2012). The Price of Inequality: How today’s divided Society Endangers our Future. New York: W. W. Norton.
Wallerstein, M. (1999). Wage-setting institutions and pay inequality in advanced industrial societies. American Journal of Political Science, 43, 649-680.
Zenga, M. (2007). “Inequality Curve and Inequality Index Based on the Ratios between lower and upper Arithmetic Means”. Statistica and Applicazioni, 5, 3-28.