آیا سرمایۀ اجتماعی بر فساد اقتصادی مؤثر است؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه مدیریت و اقتصاد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران.

چکیده

کنش‌های اجتماعی از دیرباز نقشی مؤثر در شکل‌گیری رفتارهای اقتصادی داشته‌اند. سرمایۀ اجتماعی نیز به‌عنوان متغیری که ارتباط بسیار نزدیکی با رفتارهای جمعی و کنش‌های مبتنی بر ارتباطات بین فردی در جامعه دارد، می‌تواند عاملی مؤثر در فساد به‌عنوان رفتاری اقتصادی در جامعه باشد. مبانی نظری نشان از آن دارد که سرمایۀ اجتماعی در جوامع مختلف می‌تواند آثار متفاوتی بر فساد داشته باشد. به عبارت دیگر، با توجه به ویژگی‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جوامع، سرمایۀ اجتماعی می‌تواند اثرات متفاوتی چه از نظر اندازه و چه از نظر جهت بر فساد داشته باشد. در این مطالعه، به‌منظور آزمون این فرضیه که آیا سرمایۀ اجتماعی در کشورهای مختلف اثر متفاوتی بر فساد دارد، از داده‌های دورۀ ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ مربوط به ۱۳۶ کشور دنیا در دسته‌های متفاوت درآمدی استفاده شده است. این فرضیه با روش داده‌های تابلویی مورد آزمون قرار گرفت. نتایج مطالعۀ حاضر نشان داد که شاخص سرمایۀ اجتماعی می‌تواند اثر کاهنده‌ای بر فساد در کشورهای موردبررسی داشته باشد. علاوه بر این، اندازۀ تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر فساد در دسته‌های متفاوت درآمدی در کشورهای دنیا متفاوت بود؛ به‌گونه‌ای که سرمایۀ اجتماعی در کشورهای کم‌درآمد اثر کمتر و در کشورهای پردرآمد اثر قوی‌تری بر کاهش فساد داشته است. این نتیجه می‌تواند به دلیل ساختار متفاوت سرمایۀ اجتماعی در سطوح درآمدی متفاوت کشورها و همچنین وجود ترتیبات نهادی متفاوت در کشورها باشد. هرچه بسترهای مناسب‌تری در جوامع وجود داشته باشد، سرمایۀ اجتماعی ایجادشده می‌تواند آثار مطلوب‌تری بر کارکرد حکمرانی و کاهش فساد داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


ادیب‌پور، مهدی؛ محمدی ویایی، آزاده. (۱۳۹۵). «اثر فساد اقتصادی بر نابرابری توزیع درآمد». سیاست‌های راهبردی و کلان، ۴(۱۴)، ۱۵۳-۱۶۸.
اصغرپور، حسین؛ سلمانی، بهزاد؛ فشاری، مجید؛ دهقانی، علی. (1390). «تأثیر فساد اداری بر نرخ پس‌انداز ناخالص ملی کشورهای منطقۀ MENA (رهیافت داده‌های تابلویی پویا)». تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، ۱(۳)، 99-۱۲۱.
باغبان‌پور، جواد؛ رحمانی، تیمور؛ لیثی، زینب؛ احمدی صنوبری؛ فاطمه. (1396). «بررسی تأثیر فساد اقتصادی بر صادرات صنعتی کشورهای در حال توسعه». اقتصاد کاربردی، 7(22)، 23-34.
بهلولوند، الهه؛ عربی، سید هادی. (1400). «شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر فساد مالی مبتنی بر رویکرد بیزین (مطالعۀ موردی: کشورهای غنی از منابع طبیعی)». مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 8(2)، 168-197.
تقی‌زاده الیاس‌آباد، حدیثه؛ رضازاده، علی؛ جهانگیری، خلیل. (1400). «بررسی تأثیر دموکراسی و فساد بر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای غرب و شرق آسیا». پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعۀ پایدار)، ۲۱(۳)، 109-۱۴۴.
حکمتی فرید، صمد؛ عزتی شورگلی، احمد؛ عزتی، رضا؛ دهقانی، علی. (1394). «تأثیر جهانی شدن و کنترل فساد بر رشد اقتصادی کشورهای با درآمد سرانۀ پایین، درآمد سرانۀ متوسط و درآمد سرانۀ بالا». پژوهش‌های رشد و توسعۀ اقتصادی، 5(18)، 95-112.
خداپرست مشهدی، مهدی؛ کردی، عبدالرحیم. (1397). «تأثیر ترکیبات مختلف فساد بر جذب سرمایه در کشورهای همتراز سطح توسعۀ ایران.» مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 7(25)، 155-175.
دانایی‌فرد، حسن؛ مولوی، زینب؛ سهرابی، آرزو. (1400). «جنبۀ تاریک سرمایۀ اجتماعی: بررسی نقش سرمایۀ اجتماعی در تمایل به فساد اداری». مدیریت سرمایۀ اجتماعی، 8(3)، 425-449.
دل‌انگیزان، سهراب؛ کریمی، محمدشریف؛ خالوندی، زینب. (۱۳۹۲). «تأثیر شاخص درک فساد مالی بر رشد اقتصادی بر اساس تفکیک بین‌کشوری در حوزۀ آزادی اقتصاد با روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM)». اقتصاد مالی، ۷(۲۴)، 161-186.
دلیری حسن. (۱۴۰۱). کاربست نظریۀ سرمایۀ اجتماعی در توسعۀ اقتصادی. گرگان: انتشارات دانشگاه گلستان.
رحمانی، تیمور؛ اصفهانی، پوریا. (1385). «بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری فساد با تأکید بر ترکیب فعالیت‌های اقتصادی، مطالعۀ کشورهای در حال توسعه». پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 24(78)، 207-228.
رضایی، ابراهیم؛ علیزاده حصار، آیسا؛ صالحیان صالحی‌نژاد، زهرا. (1393). «تحلیل نقش عوامل بنیادی بر توزیع درآمد با تأکید بر نقش فساد». مدل‌سازی اقتصادسنجی، 1(2)، 81-98.
رنانی، محسن؛ دلیری، حسن. (1388). «آیا سرمایۀ اجتماعی واقعاً سرمایه است؟». راهبرد توسعه (راهبرد یاس)، 5(3)، 147-171.
سلاطین، پروانه. (1396). «تأثیر فساد بر توزیع درآمد: رهیافت داده‌های پانل». رفاه اجتماعی، ۱۷(۶۷)، 37-۶۹.
صادقی عمروآبادی، بهروز؛ شهبازی، نجفعلی. (1400). «تحلیل رابطۀ غیرخطی فساد اقتصادی و امنیت اقصادی در ایران». مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 8(2)، 198-225.
صیادزاده، علی؛ علمی، زهرا. (1392). «رابطۀ فساد و سرمایۀ اجتماعی در الگوهای رشد»، رفاه اجتماعی، 13(50)، 7-37.
کلمن، جیمز. (1377). بنیادهای نظریۀ اجتماعی. ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
همایونی‌فر، رضا؛ توتونچی، جلیل. (1400). «بررسی عوامل مؤثر بر فساد اداری در کشورهای منتخب تولیدکنندۀ نفت با رویکرد برنامه‌ریزی توسعۀ منطقه‌ای: کاربرد مدل پانل کوانتایل». برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 11(41)، 1-14.
References:
Adibpoor, M. & Mohammadi viaei, A. (2016). “The Effects of Corruption on Economic Inequality Income Distribution”. Quarterly Journal of the Macro and Strategic Policies, 4(14), 153-168. [In Persian].
Aguilera, M. B. (2002). “The Impact of Social Capital on Labor Force Participation: Evidence from the 2000 Social Capital Benchmark Survey”. Social Science Quaternary, 83(3).
Asgharpur, H. Salmani, B. Feshari, M. & Dehghani, A. (2011). “The Effect of Administrative Corruption on the Gross National Saving In MENA Countries (Dynamic Panel Data Approach)”. Journal of Economic Modeling Research, 1(3), 99-121. [In Persian].
Baghbanpour, J. Rahmani, T. Leysi, Z. & Ahmadi senowbari, F. (2017). “Investigating the Impact of Economic Corruption on Industrial Exports of Developing Countries”. Journal of Applied Economics, 7(22), 23-34. [In Persian].
Banerjee, R. (2016). “Corruption, Norm Violation and Decay in Social Capital”. Journal of Public Economics, 137, 14-27.
Bjørnskov, C. (2003). “Corruption and Social Capital - Is there a Causal link?” Paper Presented at the European Public Choice Society Meeting in Aarhus, April 2003, Denmark.
Bohloulvand, E. & Arabi, H. (2021). “Identification and Ranking of Effective Factors on Financial Corruption based on the Bayesian Approach (A Case Study of Countries Rich with Natural Resources)”. Economic Studies and Policies, 8(2), 168-197. [In Persian].
Boix, C. & Posner, D. (1998). Social Capital: Explaining Its Origins and Effects on Government Performance. British Journal of Political Science, 28(4), 686-693.
Castiglione, D. Van Deth, J. W. & Wolleb, G. (2007). “Social Capital’s Fortune: An Introduction”. Chapter Book of the Handbook of Social Capital. Edited by Castiglione, D. & J. W. Van Deth & Guglielmo Wolleb, Oxford University Press.
Coleman, J. S. (1998). Foundations of Social Theory. Translated by Manouchehr Sabouru, Tehran, Ney. [In Persian].
Damania, R. Fredriksson, P. G. & Mani, M. (2004). “The Persistence of Corruption and Regulatory Compliance Failures: Theory and Evidence”. Public Choice, 121, 363-390.
Danaei fard, H. Molavi, Z. & Sohrabi, A. (2021). “The Dark Side of Social Capital: Investigating the Role of Social Capital in the Tendency to Administrative Corruption”. Social Capital Management, 8(3), 425-449. [In Persian].
Delangizan, S. Karimi, M. Sh. & Khalvandi, Z. (2013). “The Impact of Corruption Perception Index on Economic Growth based on Grouping Countries in the Economic Freedom”. Financial Economics, 7(24), 161-186. [In Persian].
Deliri, H. (2022). Application of Social Capital Theory in Economic Development. Gorgan, Golestan University Press. [In Persian].
Farr J. (2004). “Social Capital: A Conceptual History”. Political Theory. 32(1), 6-33.
Greene, W. (2012). Econometric Analysis. 7th Edition, Prentice Hall, Upper Saddle River.
Grootaert, C. (1998), “Social Capital: The Missing Link?” In: Social Capital Initiative Working Paper 3, Washington DC, the World Bank.
Hanifan. L. (1916). “The Rural School; Community Center”. Annals of American Academy of Political and Social Science, 67, 130-138.
Huntington, S. P. (2006). Political Order in Changing Societies. Translated by Mohsen Salasi, Tehran, Elm. [In Persian].
Hekmati farid, S. Ezzati shoorgoli, A. Ezzati, R. & Dehghani, A. (2015). “The Impact of Globalization and the Control of Corruption on Economic Growth in Countries with Low Per Capita Income, Middle Per Capita Income and High Per Capita Income”. Economic Growth and Development Research, 5(18), 95-112. [In Persian].
Homayounifar, R. & Totonchi, J. (2021). “Investigating the Factors Affecting Administrative Corruption in Selected Oil-producing Countries with a Regional Development Planning Approach: Using the Quantile Panel Model”. Regional Planning, 11(41), 1-14. [In Persian].
Khodaparast, M. & Kordi, A. (2018). “The Impact of Various Combinations of Corruption on Attracting Capital in Developing Countries Parallel with Iran”. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 7(25), 155-175. [In Persian].
Lipset, S. M. & Lenz, G. S. (2000). “Corruption, Culture, and Market”. In: Culture Matters: How Values Shape Human Progress, Harrison, L. E. & Huntingdon, S. P. (eds.), New York, Basic Books.
Nieuwenboer, Den N. A. & Kaptein, M. (2008). “Spiraling Down into Corruption: A Dynamic Analysis of the Social Identity Processes that Cause Corruption in Organizations to Grow”. Business Ethics, 83(2), 133–146.
Persson, T. Tabellini, G. & Trebbi, F. (2003). “Electoral Rules and Corruption”. Journal of the European Economic Association. 1(4), 958-989.
Putnam, R. (2000). Bowling Alone: the Collapse and Revival of American Community, New York, Simon and Schuster.
Putri, I. Elfindri. Kamarni, N. Amali, H. & Ratna, I. (2021). “The Relationship between Social Capital, Norm, and Bribery in Indonesia”. Review of International Geographical Education, 11(3), 513-527.
Rahmani, T. & Esfahaney, P. (2016). “An Examination of the Determinants of Corruption with Emphasis on Economic Activities Combination: A Cross-Country Study”. Journal of Economic Research and Policies, 24(78), 207-228. [In Persian].
Renani, M. & Deliri, H. (2009). “Is Social Capital Really Capital?” Development Strategy, 5(3), 147-171. [In Persian].
Rezaei, E. Alizadeh, A. & Salehian salehi nejad, Z. (2014). “The Structural Factors Affecting Income Distribution emphasizing on Corruption”. Journal of Econometric Modelling, 1(2), 81-98. [In Persian].
Rose-Ackerman, S. (1997). “Corruption and Good Governance”. UNDP Discussion Paper Series 3. NewYork, United Nations Development Program.
Sadeghi amroabadi, B. & shahbazi, N. (2021). “Analysis the Nonlinear Relationship between Economic Corruption and Economic Security in Iran”. The Journal of Economic Studies and Policies, 8(2), 198-225. [In Persian].
Salatin P. (2017). “The Effect of Corruption on Income Distribution: A Panel Data Approach”. Refah Journal, 17(67), 37-69. [In Persian].
Sayyadzadeh, A. & Elmi Z. (2014). “Relationship between Corruption and Social Capital in the Growth Models”. Refah Journal, 13(50), 7-37. [In Persian].
Svendsen, G. T. (2003). “Social Capital, Corruption and Economic Growth: Eastern and Western Europe”. Working Papers, 03-21, University of Aarhus, Aarhus School of Business, Department of Economics.
Taghizadeh elyas abad, H. Rezazadeh A, Jahangiri, K. (2021). “Study of the Impact of Democracy and Corruption on Foreign Direct Investment in West and East Asian Countries”. The Quarterly Economic Research Journal, 21(3), 109-144. [In Persian].
Wachs, J. Yasseri, T. Lengyel, B.  & Kertész, J. (2019). “Social capital predicts corruption risk in towns”. Royal Society Open Science, 6(4), 1-13.
Woolcock, M. (1998). “Social Capital and Economic Development: Towards a Theoretical Synthesis and a Policy Framework”. Theory and Society, 27(2), 151–208.