اثرات غیرخطی سیاست‌‌های پولی بر فرار مغزها در کشورهای درحال‌توسعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت ، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.

2 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت ، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد ، ایران.

3 استاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری ، دانشگاه سمنان ، سمنان، ایران.

4 استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله بروجردی(ره)، بروجرد، ایران.

چکیده

موضوع فرار مغزها و مهاجرت نخبگان بحث تازه‌ای نیست، بلکه پدیده‌ای است که از دیرباز تاکنون به گونه‌های مختلف و چشمگیر در کشورهای درحال‌توسعه دیده شده است. واکاوی اثرات سیاست‌‌های پولی بر فرار مغزها می‌‌تواند این پدیده را به نحوی مؤثرتر مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد؛ چرا که متغیرهای اقتصادی در حوزۀ سیاست پولی نقش بسزایی در این زمینه ایفا می‌‌کنند. جلوگیری از مهاجرت نخبگان، جذب سرمایه‌های خصوصی و هدایت حجم پول و نقدینگی به سمت تولید، مستلزم تدوین و اجرای سیاست‌های حمایتی کلان و انجام اصلاحات ساختاری است. به دلیل خلأ موجود در مطالعات قبلی که تاکنون به بررسی تأثیر عوامل متعدد بر مهاجرت نخبگان پرداخته‌‌اند، هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات غیرخطی سیاست‌‌های پولی بر فرار مغزها در کشورهای درحال‌توسعه بین سال‌‌های 2018-2002 است. بدین منظور از روش گشتاورهای تعمیم‌‌یافته استفاده شده است. بر اساس یافته‌‌های مطالعه و نتایج برآورد مدل، هرکدام از متغیرهای موجود در مدل تأثیری متفاوت بر فرار مغزها دارد که برخی سبب کاهش و برخی سبب تشدید مهاجرت نخبگان می‌‌شود. رشد حجم پول تأثیری غیرخطی بر فرار مغزها داشته است. رشد حجم پول در سطح پایین‌‌تر از آستانۀ تعیین‌شده تأثیری منفی بر فرار مغزها برجای گذاشته، اما عبور آن از سطح آستانه‌‌، یعنی 09/30، موجب تشدید فرار مغزها شده است. در واقع وقفۀ اول فرار مغزها، توان دوم رشد حجم پول و نرخ بهره اثری مثبت و اعتباردهی بخش پولی به بخش خصوصی و رشد حجم پول کمتر از آستانۀ مورد نظر اثری منفی بر فرار مغزها و مهاجرت نخبگان در کشورهای درحال‌توسعه داشته است.

کلیدواژه‌ها


منابع فارسی
احدی، حدیث؛ نادمی، یونس؛ خوچیانی، رامین. (1398). «رانت نفت و فرار مغزها در کشورهای صادرکنندۀ نفت عضو اوپک». پژوهشنامۀ اقتصاد انرژی ایران، 8(30)، 1-21.
جعفری، مهدی؛ عمادی، سید جواد؛ رمضان‌پور، اسماعیل. (1400). «بررسی تأثیر هم‌زمان سیاست‌های پولی و مالی بر نابرابری درآمد در ایران». اقتصاد کاربردی، 11(36)، 39-52.
جهانگرد، اسفندیار؛ علی‌عسگری، سارا. (1390). «بررسی اثر توسعۀ مالی بر کارآیی سیاست پولی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه». تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 2(4)، 147-169.
حری، حمیدرضا؛ جلائی، سید عبدالمجید؛ حمزه‌نژاد، نسیم. (1394). «بررسی تأثیر فرار مغزها بر تولید و تجارت خارجی ایران با استفاده از یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه». نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 2(1)، 25-44.
راغفر، حسین؛ محمدی الموتی، مسعود؛  فخرموسوی، الهام. (1396). «بررسی تأثیر کیفیت حکمرانی بر مهاجرت دانش‌آموختگان». برنامه‌ریزی و بودجه، 22(2)، 71-108.
شاه‌آبادی، ابوالفضل؛ صالحی، مرضیه. (1398). «تأثیر توسعۀ صادرات با فناوری برتر بر مهاجرت نخبگان در کشورهای منتخب منطقۀ خاورمیانه و شمال آفریقا (منطقۀ منا)». تحقیقات اقتصادی، 54(3)، 607-632.
عمادی، سید جواد؛ الهی، ناصر؛ کمیجانی، اکبر؛ کیاءالحسینی، سید ضیاءالدین. (1398). «بررسی تأثیر سیاست‌های هم‌زمان پولی و مالی بر رشد اقتصادی در ایران». مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 6(2)، 3-28.
محمدی، حسین؛ محمودی، مهدی. (1396). «بررسی اثرات متقابل نرخ بهره با متغیرهای منتخب اقتصاد کلان در کشورهای اسلامی و غیراسلامی». تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 8(28)، 103-138.
نیکویه، مهدی؛ شیروانی ناغانی، مسلم؛ درویشی سه‌تلانی، فرهاد؛ بیات، روح‌الله. (1398). «شناسایی و اولویت‌بندی عوامل چندزمینه‌ای مؤثر بر روند فرار مغزها». مجلس و راهبرد، 27(104)، 127-154.
References
Aggarwal, R.; Demirgüç-Kunt, A. & Soledad Martínez Pería, M. (2010). “Do Remittances Promote Financial Development?” Journal of Development Economics, 96, 255–264.
Ahadi, H.; Nademi, Y. & Khochiani, R. (2019). “Oil Rents and Brain Drain in OPEC Oil Exporting Countries”. Iranian Journal of Energy Economics, 8(30), 1-21. [In Persian].
Azadi, P.; Mirramezani, M. & Mesgaran, M. (2020). Migration and Brain Drain from Iran, The Stanford Iran 2040 Project, www.iranian-studies.stanford.edu/iran2040, Working Paper No. 9, 1-32.
Chau, N.; & Stark, O. (1999). “Human-capital Formation, Asymmetric Information, and the Dynamics of International Migration”. policy perspectives from public economics, Cambridge University Press, Cambridge, 333-370.
Dustmann, C. & Tommaso Frattini, T. (2014). “The Fiscal Effects of Immigration to the UK”. The Economic Journal, 124, 593–643.
Ekperiware, M. C.; Olatayo, T. O. & Mayor, A. (2018). “Forecasting the Effect of Dominating Working Age Population in the Nigeria Economy”. Journal of Scientific and Engineering Research, 5(3), 23-34.
Emadi, S. J.; Elahi, N.; Komijani, A. & Kiyaalhusseini, S. Z. (2019). “Investigate Effect of Interaction Monetary and Fiscal Policies on Economic Growth in Iran”. The Journal of Economic Studies and Policies, 6(2), 3-28. [In Persian].
Espinoza Pedraza, L. (2013). “Brain Drain Social and Political Effects in Latin American Countries. Revista Grafía-Cuaderno de trabajo de los profesores de la Facultad de Ciencias Humanas”. Universidad Autónoma de Colombia, 10(2), 29-48.
Galiano, A. & Romero, J.G. (2017). “Brain Drain and Income Distribution”. Springer-Verlag GmbH Austria, 28, 1-25.
Hori, H.; Jalai, S. A. & Hamzeh Nejad, N. (2015). “The Effect of Brain Drain on Iran's Production and Foreign Trade Using a Computable General Equilibrium Model”. Quarterly Journal of Applied Economic Theories, 2(1), 25-44. [In Persian].
Jafari, M.; Emadi, S. J. & Ramazanpour, E. (2021). “Investigating the Simultaneous Impact of Monetary and Financial Policies on Income Inequality in Iran”. Quarterly Journal of Applied Economics, 11(36), 39-52. [In Persian].
Jahangard, E. & Ali Asgari, S. (2011). “Financial Development Effects on Monetary Policy Efficiency in Developed and Developing Countries”. Journal of Economic Modeling Research, 2(4), 147-169. [In Persian].
Kvartiuk, V.; Petrick, M.; Bavorova, M.; Bednaříková, Z. & Elena Ponkina, E. (2020). “A Brain Drain in Russian Agriculture? Migration Sentiments among Skilled Russian Rural Youth”. Journal of Europe - Asia Studies, 12(2), 1-27.
Mohammadi, H. & Mahmoudi, M. (2017). “Reviews of mutual interest rate effects to macroeconomic variables in Islamic and un-Islamic countries”. Journal of Economic Modeling Research, 8(28), 103-138. [In Persian].
Mok, K. H. & Han, X. (2016). “From ‘Brain Drain’to ‘Brain Bridging’: Transnational higher Education Development and Graduate Employment in China”. Journal of Higher Education Policy and Management, 38(3), 369-389.
Mountford, A. (1997). “Can a Brain Drain be Good for Growth in the Source Economy?” Journal of Development Economics, 53, 287–303.
Nikoyeh, M.; Shirvani naghani, M.; Dervish setalani, F. & Bayat, R. (2019). “Identifying and prioritizing multidisciplinary factors affecting the brain drain process”. Quarterly Journal of Parliament and Strategy, 27(104), 127-154. [In Persian].
Okoye, D. (2015). “Can brain drain be good for human capital growth? Evidence from cross-country skill premiums and education costs”. Economic Analysis and Policy, 6(15), 1-42.
Osili, U. O. & Paulson, A. (2008). “What Can We Learn about Financial Access from U.S. Immigrants? The Role of Country-of-Origin Institutions and Immigrant Beliefs”. The World Bank Economic Review, 22(3), 431-455.
Pieńkowski, J. (2020). “The Impact of Labour Migration on the Ukrainian Economy”. EUROPEAN ECONOMY DISCUSSION PAPER 123, ISBN: 978-92-76-11191-7, 3-30.
Raghfar, H.; Mohammadi Alamuti, M. & Fakheremoosavi, E. (2017). “The Impact of Governance Quality on Migration of Highly Educated Persons”. The Journal of Planning and Budgeting, 22(2), 71-108. [In Persian].
Rasool, F. & Botha, C.J. (2011). “The nature, extent and effect of skills shortages on skills migration in South Africa”. SA Journal of Human Resource Management/SA Tydskrif vir Menslikehulpbronbestuur, 9(1), 1-12.
Shah-abadi, A. & Salehi, M. (2019). “The effect of export development with high technology on the migration of elites in selected countries of the Middle East and North Africa (Mena region)”. Journal of Economic Research, 54(3), 607-632. [In Persian].
Sinha, C. (2017). “International Migration and Welfare Implications”. South Asian Journal of Macroeconomics and Public Finance, 6(2), 209–229.
Vidal, J. P. (1998). “The effect of emigration on human capital formation”. J Popul Econ, 11(4), 589–600.
Wang, Y. & Liu, S. (2016). “Education, Human Capital and Economic Growth: Empirical Research on 55 Countries and Regions (1960-2009)”. Theoretical Economics Letters, 6, 347-355.